เทคนิคการเพิ่มพูนคำศัพท์ไทย – อังกฤษด้วยวิธีการสอนแบบ 3 ขั้นตอน

โดย อาจารย์ ดร.จุฬินฑิพา นพคุณ

อาจารย์ประจำหลักสูตรศึกษาศาสตรบัณฑิต

สาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

วิธีการสอนแบบ 3 ขั้นตอน เป็นวิธีการสอนตามแนวคิดมอนเตสซอรี่ ที่คิดค้นขึ้นโดย ดร.มาเรีย มอนเตสซอรี่ แพทย์หญิงคนแรกของประเทศอิตาลี ที่ทำให้ผู้เรียนสามารถจดจำคำศัพท์ใหม่ๆ ทำให้ผู้เรียนเกิดความคิดรวบยอดใหม่ด้วยการทำซ้ำ จึงทำให้เด็กเกิดความเข้าใจมากยิ่งขึ้น นอกจากนั้นยังทำให้ครูรู้ว่าเด็กเข้าใจและจดจำคำศัพท์นั้นได้มากน้อยแค่ไหน หากเราเห็นว่าเด็กยังไม่เข้าใจ เราต้องเริ่มนำเสนอให้เด็กดูตั้งแต่ต้นอีกครั้งเพื่อให้น่าใจว่าเด็กเข้าใจในคำศัพท์นั้นการสอนแบบ 3 ขั้นตอน สามารถนำมาประยุกต์ใช้สอนกับผู้เรียนทุกระดับที่ต้องการเพิ่มพูนคำศัพท์ใหม่ๆ

การสอนแบบ 3 ขั้นตอนตามแนวคิดมอนเตสซอรี่ สามารถนำมาประยุกต์ได้แม้จะไม่มีสื่ออุปกรณ์ตามแนวคิดมอนเตสซอรี่ในห้องเรียน เพียงแค่เตรียมอุปกรณ์ที่อยู่รอบๆตัว หรือบัตรการ์ดรูปภาพต่างๆก็สามารถใช้สอนภาษาได้เช่นกัน

อุปกรณ์

         1.วัตถุที่อยู่รอบตัว หรือวัตถุขนาดเล็กที่ครูเตรียมมา เช่น แมวเซรามิคตัวเล็ก หมาเซรามิกตัวเล็ก จำนวน หรือบัตรการ์ดรูปภาพ จำนวนขึ้นอยู่กับความต้องการในการสอนแต่ละครั้ง (พิจารณาตามพัฒนาการของเด็ก)

         2. ตระกร้าหรือถาดใส่วัตถุขนาดเล็กที่ครูเตรียมมา

เทคนิคการสอนด้วยวิธีการสอนแบบ 3 ขั้นตอนตามแนวคิดมอนเตสซอรี่ในห้องเรียน

ขั้นที่ 1  Introduction - ครูแนะนำวัตถุที่ครูนำมาทีละชิ้นเพื่อให้เด็กรู้จักคำศัพท์ และเชื่อมโยงชื่อสิ่งที่ครูแนะนำกับชื่อของวัตถุ เเมื่อแนะนำทีละชิ้นแล้วให้วางลงตรงหน้าผู้เรียน เช่น นี่คือหมา นี่คือแมว นี่คือนก หากสอนเป็นภาษาอังกฤษครูจะแนะนำว่า “This is……..”

ขั้นที่ 2 Recognition - ครูให้เด็กทำตามคำสั่งที่ครูบอกเพื่อทดสอบว่าเด็กจดจำได้หรือไม่ และสังเกตเห็นความแตกต่างของสิ่งวัตถุแต่ละชิ้นหรือไม่ เช่น บอกเด็กว่า “ให้หยิบหมามาให้ครูสิคะ” “ให้หยิบแมวมาให้ครูสิคะ” “ให้หยิบนกมาให้ครูสิคะ” “ให้เอาหมามาวางตรงนี้สิคะ” “ให้เอานกมาวางข้างหมาสิคะ” ในขั้นนี้ครูสามารถใช้คำสั่งที่แตกต่างเพื่อให้เกิดความสนุกสนาน หากสอนเป็นภาษาอังกฤษครูจะแนะนำว่า “Show me……..”

ขั้นที่ 3  Recall - ครูชี้ไปที่หมา และถามเด็กว่า “ตัวนี้คืออะไร” ครูชี้ไปที่แมวและถามเด็กว่า “ตัวนี้คืออะไร”ครูชี้ไปที่นกและถามเด็กว่า “ตัวนี้คืออะไร ” เพื่อดูว่าผู้เรียนสามารถจดจำและเห็นความแตกต่างระหว่างสิ่งของที่มีความคล้ายคลึงกันได้หรือไม่ หากสอนเป็นภาษาอังกฤษครูจะแนะนำว่า “What is it?”

Tips ในการสอนให้สนุกสนาน

         *ในขั้นที่ 2 Recognition ในขั้นนี้ครูสามารถใช้คำสั่งที่แตกต่างเพื่อให้เกิดความสนุกสนาน

         * คุณครูสามารถตัดแปลงนำวัตถุใส่ลงในถุงหูรูดที่ปิดทึบ และนำวัตถุใส่ลงไป แล้วหลับตาหยิบวัตถุออกมาทีละชิ้น เพื่อแนะนำคำศัพท์ สามารถให้เด็กมีส่วนร่วมได้

         * หากเด็กจดจำไม่ได้ครูไม่ควรตำหนิเด็ก หรือแสดงสีหน้าไม่พอใจ แต่ให้ครูเริ่มต้นใหม่ในขั้นที่ 1 หากครูสังเกตว่าเด็กเริ่มหมดความสนใจหรือไม่อยากทำต่อแล้ว ครูไม่ควรบังคับเด็ก ให้ครูนำงานเป็นเก็บแล้วค่อยเริ่มต้นครั้งหน้า

         * คุณครูควรทบทวนคำศัพท์ก่อนที่จะสอนเด็ก

* ครูควรสังเกตเด็กว่าหากเด็กมีความพร้อมในการใช้ภาษา ครูสามารถใช้ภาษาต่างๆนอกเหนือจากไทย และอังกฤษสอนให้เด็กเพิ่มเติมได้ตามความเหมาะสม

ประสบการณ์ที่ได้นำไปใช้

         จากประสบการณ์การนำไปใช้กับเด็กระดับชั้นอนุบาล ในห้องเรียนที่ใช้แนวคิดมอนเตสซอรี่ พบว่า เด็กสามารถจดจำ และเข้าใจคำศัพท์ที่ครูนำเสนอได้ดี สนุกสนานกับการเรียนรู้คำศัพท์ใหม่ๆ แต่หากเป็นคำศัพท์ที่ใหม่สำหรับเด็ก บางครั้งเด็กยังมีความสับสน จึงต้องกลับไปขั้นที่ 1 เพื่อแนะนำคำศัพท์อีกครั้งซ้ำๆ เด็กๆจะสนุกสนานในการฟังคำสั่งที่แตกต่างในขั้นที่ 2 เช่น ให้เอาหมาไปวางใกล้ๆเท้าของหนู ให้เอาแมวมาวางที่ตัก

สำหรับการใช้กับนักศึกษาสาขาวิขาการศึกษาปฐมวัย ชั้นปีที่ 4 ในรายวิชาการสอนแบบมอนเตสซอรี่ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต พบว่า นักศึกษามีความสนุกสนานในการเรียนรู้ไม่แตกต่างไปจากเด็ก เนื่องจากนักศึกษาได้ลงมือปฏิบัติจริงด้วยการทดลองสอนโดยการใช้วิธีการสอนแบบ 3 ขั้นตอน และได้ทบทวนคำศัพท์ต่างๆ ที่เคยเรียนมาแต่อาจลืมไปแล้วแม้จะเป็นคำศัพท์ง่ายๆ นักศึกษามีความประทับใจ เนื่องจากเป็นการสอนที่สนุก ไม่ยุ่งยาก อุปกรณ์สามารถจัดเตรียมได้ง่าย และสามารถนำการสอนวิธีนี้ไปได้จริง