มารยาทเป็นสิ่งที่นักเรียนรู้อยู่แล้ว ว่าอะไรควรทำ อะไรไม่ควรทำ

พูดบอกไปร้อยรอบก็เหมือนเดิม 

เราเลยคิดวิธีที่จะดึงประสบการณ์ของนักเรียนออกมา ให้นักเรียนกล้าแสดงความคิดเห็นต่อพฤติกรรมต่าง ๆ ร่วมกับเพื่อน

แล้วให้ประสบการณ์เหล่านั้นมาสะกิดใจตัวนักเรียนเอง

พฤติกรรมไม่เหมาะสมที่พบเจอ

• เราเริ่มจากแจกโพสต์-อิทให้นักเรียนคนละ ๑ แผ่น (สามารถขอเพิ่มได้หากไม่เพียงพอ)
• ให้นักเรียนเขียนพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม หรือการกระทำที่ไร้มารยาท ที่ตนเองเคยพบเจอแล้วรู้สึกไม่ชอบหรือไม่ประทับใจ (โพสต์-อิท ๑ แผ่น เขียน ๑ พฤติกรรม)
• เมื่อเขียนเสร็จแล้ว ให้นักเรียนนำโพสต์-อิทดังกล่าวไปแปะไว้บนกระดานหน้าชั้นเรียน เมื่อแปะเสร็จแล้วให้กลับเข้าไปนั่งที่ของตน

พฤติกรรมไหนที่เผลอทำ

• เราสุ่มอ่านโพสต์-อิทของนักเรียนประมาณ ๓ - ๕ แผ่น
• ให้นักเรียนออกไปหยิบโพสต์-อิทแผ่นใดก็ได้บนกระดาน โดยโพสต์-อิทนั้นต้องเป็นการกระทำที่ไร้มารยาท ที่นักเรียนเคยกระทำไว้กับผู้อื่น

แล้วคิดว่ามารยาทแต่ละที่ควรเป็นอย่างไร

• หลังจากนั้นแบ่งนักเรียนออกเป็น ๗ กลุ่ม แล้วให้นักเรียนช่วยกันระดมความคิดเกี่ยว กับมารยาทในบริบทต่าง ๆ ตามหัวข้อนี้

๑) มารยาทในห้องเรียน

๒) มารยาทในโรงชมภาพยนตร์

๓) มารยาทในห้องสมุด

๔) มารยาทในโรงอาหาร

๕) มารยาทในห้องประชุม

๖) มารยาทในศาสนสถาน

๗) มารยาทในการแสดงความคิดเห็น

• ให้นักเรียนส่งตัวแทนกลุ่ม กลุ่มละ ๑ คน ออกมานำเสนอมารยาทในบริบทต่าง ๆ ที่ได้ร่วมกันระดมความคิด เพื่อฝึกสมรรถนะด้านการเป็นผู้นำ โดยนำเสนอคนละไม่เกิน ๒ นาที 

สรุปองค์ความรู้ร่วมกัน

ให้นักเรียนสรุปองค์ความรู้เป็นคำพูด ๓ พยางค์ กำหนดให้พูดแถวละ ๑ สถานที่

ตัวอย่างคำตอบที่นักเรียนตอบมา

• มารยาทในห้องเรียน เช่น ตั้งใจเรียน ยกมือถาม ไม่คุยกัน เป็นต้น
• มารยาทในโรงภาพยนตร์ เช่น ไปถึงก่อน ไม่เสียงดัง ไม่ถีบเบาะ เป็นต้น
• มารยาทในห้องสมุด เช่น คืนที่เดิม ไม่หยิบกลับ ไม่แอบกิน เป็นต้น
• มารยาทในโรงอาหาร เช่น ต่อคิวซื้อ ไม่มูมมาม กินแล้วเก็บ เป็นต้น
• มารยาทในห้องประชุม เช่น ตรงเวลา ให้เกียรติกัน อยู่จนจบ เป็นต้น
• มารยาทในศาสนสถาน เช่น แต่งกายดี ไม่ปีนป่าย ไม่หยาบคาย เป็นต้น
• มารยาทในการแสดงความคิดเห็น เช่น เน้นเหตุผล ไม่พูดแทรก รับความต่าง เป็นต้น

คาบที่นักเรียนพูดถึง

คาบนี้เป็น ๑ ในกิจกรรมที่นักเรียนชอบและพูดถึง หลังจากให้นักเรียนช่วยกันประเมินหลังการจัดการเรียนรู้ท้ายเทอม (ออนไลน์) เพราะเป็นกิจกรรมที่สนุก สอนให้เข้าใจผู้อื่น และกล้าแสดงความรู้สึกที่ตนไม่ชอบต่อผู้อื่น โดยที่เพื่อนในห้องไม่รู้ตัวว่าความคิดเห็นนั้นเป็นของใคร เป็นจุดประกายให้สังคมห้องเรียน โรงเรียนอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข

สิ่งที่เปลี่ยนไป

สิ่งที่สังเกตได้คือ นักเรียนให้ความเคารพมากยิ่งขึ้น ไม่คิดว่าครูเป็นเพียงนิสิตฝึกสอน ให้ความร่วมมือกับเรา และเข้ามาปรึกษาในเรื่องที่ไม่สบายใจมากยิ่งขึ้น 

บรรยากาศห้องเรียนเป็นกันเอง สนุกสนานแต่ไม่ละเมิดสิทธิ และเสรีภาพของผู้อื่น เห็นได้จากนักเรียนมีความเกรงใจ ที่จะแสดงพฤติกรรมที่เหมาะสมมากยิ่งขึ้น เช่น ไม่แอบนำขนมเข้ามาทานในห้องเรียน ไม่ส่งเสียงดังรบกวนผู้อื่นขณะที่ครูปล่อยให้ทำงาน ยกมือถามในขณะที่ตนสงสัย ตั้งใจฟังและจดบันทึกในสิ่งที่ครูสอน 

“พลเมืองที่เข้มแข็งสำหรับเรา คือการกระตุ้นให้รู้ถูก รู้ผิด เข้าใจผู้อื่นมากยิ่งขึ้นว่าพฤติกรรมที่ตนไม่ชอบ แท้จริงแล้วตนก็เคยกระทำไว้กับผู้อื่น และไม่ควรแสดงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมใส่ผู้อื่นเช่นกัน ตลอดจนปฏิบัติตามสิทธิและหน้าที่ของตนเอง โดยอยู่บนพื้นฐานของหลักประชาธิปไตยที่เคารพซึ่งกันและกัน”

สำหรับเราทุกการสอนไม่มีสิ่งใดที่เป็นไปไม่ได้ เพราะนักเรียนทุกคนสามารถพัฒนาศักยภาพของตนเองไปในทิศทางที่ดีขึ้นได้ หากได้รับการดูแลเอาใจใส่จากครู 

อยากให้นักเรียนที่ได้เรียนกับครู มีความสุขในการเรียน กล้าคิด กล้าทำ กล้าแสดงความคิดเห็น เคารพในความคิดเห็นของผู้อื่น และไม่ดูถูกความคิดเห็นของตนเอง เพื่อหล่อหลอมให้เป็นพลเมืองที่เข้มแข็งในอนาคต

ขอบคุณเพื่อนผู้ร่วมจุดประกายความคิด ซัน โอ๊ค น้ำ วันดี ไอซ์