จุดเริ่มต้นของการออกแบบบทเรียนนี้คือ ครูในทีมกลุ่มประสบการณ์มนุษย์กับสังคม ต้องการให้นักเรียนเริ่มต้นเรียนรู้จากเรื่องใกล้ตัวที่สุด ก็คือเรื่องตัวเอง ก่อนจะขยายไปสู่ความสัมพันธ์ของตัวเองกับคนอื่นในสังคม จึงย้อนไปสู่คำถามที่ว่า “มนุษย์คือใคร มาจากไหน” ซึ่งก็มีคำอธิบายทั้งในแง่มุมของศาสนา วัฒนธรรม หรือกระทั่งวิทยาศาสตร์ ชีววิทยา

คาบเรียน “กำเนิดมนุษย์”

เราและทีมลองผสมประวัติศาสตร์ ศาสนา ความรู้วิทยาศาสตร์เข้าด้วยกัน

โดยยกเรื่อง “การกำเนิดมนุษย์” มาเป็นจุดตั้งต้นว่าแท้จริงแล้วตัวเรามาจากไหนกัน มีใครอธิบายไว้ยังไงบ้าง

ก่อนมาเรียน

ให้นักเรียนอ่านเรื่องกำเนิดมนุษย์ ตามความเชื่อหรือคำสอนของศาสนาและวัฒนธรรมต่าง ๆ รวมถึงอ่านคำอธิบายกำเนิดมนุษย์แบบวิทยาศาสตร์ วิวัฒนาการของมนุษย์ 

ในห้องเรียน

เราชวนเด็กคิด ชวนให้ดูจุดร่วมจุดต่างของเรื่องเล่ากำเนิดมนุษย์ที่อ่านมา เช่น คุยกันว่าศาสนาไหนเชื่อเรื่องพระเจ้าสร้างมนุษย์บ้าง คำอธิบายของศาสนาหรือวัฒนธรรมต่างกับความเชื่อทางวิทยาศาสตร์ยังไง

งั้นมาลองเล่าคำอธิบายในแบบของตัวเองกัน

ให้เด็กแต่งเรื่องเล่ากำเนิดมนุษย์แบบของตัวเอง 

ทำงานเดี่ยว ให้เขียนเล่าประมาณหนึ่งย่อหน้า 

โดยโจทย์กำหนดให้ใส่บริบทสังคมในปัจจุบันไปด้วย เช่น Social Media เทคโนโลยี คอมพิวเตอร์ เป็นส่วนหนึ่งในการอธิบายเรื่องกำเนิดมนุษย์

เรื่องที่เด็กแต่งออกมาน่าสนใจมาก ๆ  

เช่น พระเจ้าดาวน์โหลดความรู้ผ่าน google ให้มนุษย์มีความรู้

เด็กได้สร้างสรรค์คำอธิบายใหม่ ๆ ออกมา โดยอ้างอิงจากโลกท่ีเข้ารู้จัก ชีวิตที่เขาเข้าใจ 

วงคุย แลกเปลี่ยนเรื่องเล่า

หลังจากเด็กแต่งเรื่องเสร็จ ก็ทำเป็นวงพูดคุย ให้มาเล่าเรื่องที่ตัวเองแต่ง แล้วถามว่าทำไมแต่งแบบนี้ ชวนถอดสิ่งที่เด็กได้อ่านมากับเรื่องที่แต่งขึ้น

ส่งผลต่อเราอย่างไร

เราชวนเด็ก ๆ ตั้งข้อสังเกตว่า คำอธิบายเรื่องกำเนิดมนุษย์มีหลากหลายมาก เปลี่ยนไปได้ตามแต่เครื่องมือที่สังคมหรือยุคสมัยนั้นมี หรือความรู้ที่สังคมนั้นมี ในสมัยที่เครื่องมือความรู้วิทยาศาสตร์ยังมีไม่มากเท่าไร เราก็อธิบายผ่านความเชื่อ ความศรัทธา หรือคำสอนทางศาสนา 

ไม่ว่าจะเป็นความรู้ทางศาสนาหรือวิทยาศาสตร์ 

ทุกอย่างเป็นคำอธิบายเหมือนกันหมด 

คือเป็นเรื่องเล่าที่ช่วยอธิบายให้เราเข้าใจโลกและสิ่งต่าง ๆ รอบตัว 

ในมุมมองเรา คาบเรียนนี้ส่งเสริมให้เป็นพลเมืองที่เข้มแข็ง เพราะได้พาไปสำรวจความแตกต่างหลากหลายของเรื่องเล่า “กำเนิดมนุษย์” ที่แต่ละสังคมวัฒนธรรมมี ช่วยสะท้อนให้นักเรียนเห็นว่าแต่ละสังคมวัฒนธรรมก็ความรู้ ความคิด ความเชื่อที่ต่างกันได้ ไม่ใช่เป็นเรื่องว่าอะไรดีกว่าอะไร 

คาบนี้ส่งเสริมให้นักเรียนเป็นผู้เรียนรู้ เพราะเขาได้ทำงานกับที่มาที่ไปของเรื่องเล่า “กำเนิดมนุษย์” ให้เด็กเห็นว่าข้อมูลที่เขารับรู้ คนเขียนหรือผู้สร้างข้อมูลมีอิทธิพลกับเรื่องเล่านั้นยังไงบ้าง ทำให้เขากลับไปตั้งคำถามกับข้อมูลต่าง ๆ ที่พบเจอในชีวิต ว่าเรื่องนี้ใครเป็นคนเล่า เล่าด้วยจุดยืนหรือบริบทแบบไหน เครื่องมือและความรู้ที่ใช้เล่าคืออะไร เพื่อจะได้เข้าใจและเท่าทันกับข้อมูลข่าวสารที่เขาได้รับ