มูลเหตุจูงใจในการสร้างนวัตกรรม

         โรงเรียนบ้านเขาขวางเป็นสถานศึกษาขนาดเล็ก ตั้งอยู่ หมู่ที่ 8 ตำบลโคกสลุง อำเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาลพบุรี เขต 2 ตั้งอยู่ในชุมชนที่มีสภาพความเป็นอยู่ค่อนข้างยากจน ประกอบอาชีพการเกษตรตามฤดูกาล และรับจ้างทั่วไป มีปัญหาเรื่องการหย่าร้าง แยกกันอยู่ ครอบครัวแตกแยก ขาดความอบอุ่น นักเรียนไม่มีวินัย มีการทะเลาะวิวาท พูดคำหยาบ มีบางคนที่ยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด และเมื่อจบการศึกษาจากโรงเรียนไปแล้ว ส่วนใหญ่ก็จะเรียนต่อเพียงแค่การศึกษาภาคบังคับและมีนักเรียนบางส่วนที่ต้องออกกลางคันเพราะปัญหาชู้สาว หรือออกมาเพื่อช่วยเหลือผู้ปกครองทำงาน คุณภาพชีวิตโดยทั่วไปจึงไม่ดีเท่าที่ควร ประกอบกับการศึกษาของบ้านเรา นักเรียนที่จบการศึกษาเพียงแค่ชั้นประถมศึกษาหรือแม้แต่ภาคบังคับยังไม่มีความรู้ความสามารถเพียงพอที่จะไปประกอบอาชีพหรือทำมาหากินได้ ต้องเรียนต่อระดับสูง ๆ ขึ้นไป จึงเป็นเรื่องที่น่าเป็นห่วงว่าเด็กที่ไม่มีโอกาสเรียนต่อระดับสูงๆ จะทำอย่างไร จะอยู่อย่างไร การที่โรงเรียนให้ความสำคัญในการฝึกให้นักเรียนได้เรียนรู้เรื่องอาชีพในแต่ละระดับชั้น ตั้งแต่เยาว์วัย จึงเป็นการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับนักเรียน ซึ่งเมื่อจบการศึกษาไปแล้วสามารถที่จะนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้รับจากการเรียนรู้ในห้องเรียน ไปใช้ในชีวิตประจำวันทั้งในส่วนที่เป็นอาชีพหลักหรืออาชีพเสริมได้ อีกทั้งการที่ให้นักเรียนได้ปฏิบัติงานจริง ๆ ก็คือการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม ที่สำคัญนั่นเอง

           จากสภาพปัญหาและความต้องการดังกล่าวข้างต้น ข้าพเจ้าจึงคิดว่าสิ่งที่จะทำให้คุณภาพชีวิตของคนในชุมชนดีขึ้นจะต้องเกิดจากการพัฒนาการศึกษาให้มีคุณภาพโดยใช้กิจกรรมที่หลากหลาย ต้องเกิดจากความต้องการและความร่วมมืออย่างจริงจังของผู้ปกครอง ชุมชน และผู้ที่เกี่ยวข้องต่าง ๆ จึงจะประสบผลสำเร็จจากแนวคิดที่เชื่อว่าแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนจะสามารถพัฒนาคุณภาพนักเรียนให้ปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตใหม่ได้จึงได้วางแผนพัฒนานักเรียนร่วมกับผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องเพื่อแสวงหาความร่วมมือในการจัดทำแหล่งเรียนรู้ทางอาชีพบนพื้นฐานของการพึ่งตนเองเป็นสำคัญ โดยเน้นการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม การดำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงนำทางเดินไปสู่ความมั่นคงในชีวิตเพื่อการเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขพร้อมกับให้นักเรียนได้เป็นสื่อกลาง นำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่ครอบครัวและชุมชนของตนเอง

ข้าพเจ้าและคณะได้จัดประชุมผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องและแต่งตั้งคณะกรรมการเพื่อกำหนดทิศทางการจัดการศึกษาของโรงเรียนโดยมีมติร่วมกันให้โรงเรียนจัดการเรียนรู้โดยการส่งเสริมให้นักเรียนเรียนรู้อาชีพในแต่ละระดับชั้นต่างๆ ควบคู่ไปกับการส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม โรงเรียนจึงได้กำหนดเป็นอัตลักษณ์ของโรงเรียนคือ“1 ชั้น 1 อาชีพ” โดยกำหนดไว้ในโครงสร้างของหลักสูตรสถานศึกษาและกำหนดช่วงเวลาให้กับนักเรียนได้เรียนรู้เพิ่มเติมจากที่เรียนในหลักสูตรดังต่อไปนี้

ชั้นอนุบาลการเพาะถั่วงอก ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เพาะทานตะวันงอก ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 เลี้ยงไส้เดือน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 การเพาะเห็ด   ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เลี้ยงปลา ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 การเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ และอาชีพอื่นๆ ตามความสนใจ เช่น การทำนา การทำสวนสมุนไพร การเลี้ยงกบ การทำปุ๋ยชีวภาพ การปลูกมะนาว การปลูกพืชผักสวนครัว โดยที่ครูสามารถเลือกออกแบบกิจกรรมตามความต้องการของนักเรียนและบูรณาการในแต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้ของหลักสูตรสถานศึกษาโดยกิจกรรมที่ปฏิบัติในโรงเรียนยังส่งเสริมให้นักเรียนนำกลับไปทำที่บ้านด้วย เช่นการเพาะถั่วงอก การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์เป็นต้น เพื่อบริโภคและจำหน่ายเป็นการช่วยลดรายจ่ายในครัวเรือนได้อีกทางหนึ่งทำให้เห็นความก้าวหน้าและการเปลี่ยนแปลงในสถานศึกษาอย่างเห็นได้ชัดการมีความเข้าใจชัดเจนในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงครูและนักเรียนสามารถถ่ายทอดความรู้เชื่อมโยงหลักปรัชญาของเศรษฐกิจให้แก่โรงเรียนต่างๆ ผู้มาศึกษาดูงานพร้อมสาธิตและปฏิบัติได้อย่างถูกต้องมั่นใจ

กระบวนการในการสร้างนวัตกรรม

                   1. กระบวนการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมถูกต้องตามหลักวิชา

                   2. นวัตกรรมมีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ที่กำหนดวิธีการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมครอบคลุมในด้านเนื้อหาวิชา (Content validity) และโครงสร้าง (Construct validity)

ผลการปฏิบัติ

การนำนวัตกรรมสู่การปฏิบัติ

1. นวัตกรรมที่นำเสนอในครั้งนี้ได้อาศัยทฤษฎีต่าง ๆ ในการรองรับการออกแบบนวัตกรรมเพื่อการพัฒนา

สภาพปัญหา

หลักการและทฤษฎีที่ใช้

ผลสำเร็จที่พึงประสงค์

  1. นักเรียนไม่มีความกระตือรือร้นในการเรียน ไม่มีทักษะในการคิดวิเคราะห์ และขาดเรียนบ่อย

ใช้หลักการ Learning by Doing ให้เรียนรู้โดยการลงมือปฏิบัติ

นักเรียนมีทักษะทางวิชาการ เช่น การคิดคำนวณ การแก้ปัญหา สนุกกับการเรียนรู้

  2. นักเรียนขาดการฝึกแสวงหาความรู้ด้วยตนเองไม่สามารถแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นได้

ใช้หลักการ Learning by Doing ให้เรียนรู้โดยการลงมือปฏิบัติ

นักเรียนรู้จักการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น โดยใช้กระบวนการระดมความคิด การศึกษาค้นคว้าผ่านสื่อเทคโนโลยี

3. นักเรียนขาดความมีวินัย ความรับผิดชอบ เสียสละ ซื่อสัตย์และดำเนินชีวิตอย่างไม่พอเพียง

หลัก “8 คุณธรรมพื้นฐาน” ของกระทรวงศึกษาธิการและแนวคิดตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

นักเรียนมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ 

ตามหลัก 8 คุณธรรมพื้นฐานของกระทรวงศึกษาธิการ และดำเนินชีวิตตามแนวทางหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

4. นักเรียนที่ไม่ได้ศึกษาต่อเมื่อ  

    ออกไปแล้วไม่มีงานทำ

การสร้างพื้นฐานการประกอบอาชีพ และการหารายได้ระหว่างเรียน

นักเรียนมีพื้นฐานการประกอบอาชีพ 

และมีรายได้ระหว่างเรียน

5. ชุมชนไม่สนใจโรงเรียน

  ต่างคนต่างอยู่

ใช้หลักการมีส่วนร่วม ให้ชุมชนเข้ามาร่วมคิดร่วมทำ

ชุมชนเข้ามาศึกษาเรียนรู้ การมีความรู้สึกเป็นเจ้าของช่วยกันดูแลรักษา บางส่วนเข้ามาช่วยทำงานร่วมกับนักเรียน