“อย่าไปชมมาก เดี๋ยวเหลิง”
“ทำดีก็แค่เสมอตัว แต่ถ้าทำไม่ดีก็โดนด่า”
คือสิ่งที่เราได้ยินมาตลอดตั้งแต่เรายังเด็ก
.
ห้องเรียนของเราอยู่บนชั้นสอง ดังนั้นสิ่งที่ติดกับหน้าต่างนักเรียนคือหลังคากันสาด และฝั่งหน้าห้องมีระเบียงยื่นเป็นกันสาด ปัญหาขยะถูกทิ้งบริเวณระเบียงกันสาดนั้นมองเห็นได้ง่ายและมีมาเรื่อย ๆ เราต้องคอยให้นักเรียนที่เป็นเวรประจำวันนำขยะตรงบริเวณนั้นไปทิ้งอยู่เสมอ
.
แต่วันนี้เป็นวันแรกที่เราได้เดินไปสอดส่องมุมนอกหน้าต่างฝั่งติดหลังคากันสาด นาทีแรกที่เห็นแทบกรี๊ด เพราะขยะกองมหึมาถูกทิ้งสะสมไว้เป็นเวลานาน ทั้งเก่าและใหม่
.
คิดว่าจะทำอย่างไร
หรือควรให้นักเรียนหลับตาแล้วค่อยยกมือ
จะได้ไม่อายเพื่อน แต่แล้วจะเอาไงต่อดี..
สุดท้ายด้วยความไว้วางใจในนักเรียนที่ปรึกษาของตนเองพอสมควร
เนื่องจากดูแลกันมาตั้งแต่เข้าใหม่จนถึงตอนนี้ก็เกือบครบปีแล้ว
ผ่านบทเรียนระหว่างกันมาหลายเหตุการณ์
เราจึงเลือกที่จะเชื่อใจและสื่อสารตามตรงว่า..
“ใครเคยทิ้งขยะออกนอกหน้าต่างและบริเวณระเบียงบ้าง ยกมือขึ้น”
… นักเรียนเริ่มยกมือคนสองคน..
“แค่ครั้งเดียวก็ต้องยกนะลูก” นักเรียนเริ่มยกมือเพิ่ม ..
“ชิ้นเล็กใหญ่แค่ไหนก็ยกนะลูก เป็นลูกครู เรารู้ตัวเอง กล้าทำกล้ารับ” ..
นักเรียนยกมือรวมกันได้สิบคน
.
“ขอเลขที่คนที่ยกมืออยู่ทีละคนนะคะ 18 1 6 17 … (เช็คไปเรื่อย ๆ)”
“ดีมาก ครูภูมิใจที่เราพูดคุยกันได้ง่าย ซื่อสัตย์กับครู ไม่โทษกันไปมา..
ฉะนั้นขอให้ทุกคนปรบมือให้เพื่อนที่ทำแล้วกล้าหาญมากที่ยอมรับ
ครูจะ +1 คะแนนให้กับทุกคนที่ทำผิดแล้วยอมรับผิด แต่คราวหน้าไม่ทำอีกนะลูก”
.
“โห่ครู งั้นหนู/ผมทิ้งด้วย”.. เสียงเจื้อยแจ้วดังโต้ตอบมา
.
“เปล่าครับ 1 คะแนนนี้ไม่ได้ให้เฉย ๆ
ครูให้เพื่อเป็นตัวอย่างว่าถ้าใคร ซื่อสัตย์ กล้าหาญ ก็ควรได้รับการชื่นชมว่าสิ่งนี้ดี
ไม่ได้ให้คะแนนเลยตอนนี้ แต่จะให้หลังจากที่เพื่อนทั้ง 10 คนนี้
ได้ทำความสะอาดระเบียงและหลังคากันสาดทั้งหมดแล้ว
สำหรับคนอื่น ๆ ก็ทำความสะอาดแค่เฉพาะส่วนที่อยู่ในห้องเรียน
เรายังมีโอกาสอื่น ๆ แสดงตัวตนมากมายให้ครูได้เห็น ไม่ใช่แค่เรื่องวันนี้
โอกาสหน้า เราทำอะไรดีดีน่าชื่นชม ครูก็ต้องให้คะแนนเป็นรางวัลหนูบ้างเหมือนกัน
แฟร์ไหมลูก?”
.
สีหน้าทุกคนเปลี่ยน ทั้งสองฝ่ายพึงพอใจ
พยักหน้าตอบรับ ขานรับ.. “แฟร์ครับ / แฟร์ค่ะ”
ปรากฏว่า วันนั้นเด็ก ๆ ขอครูช่วยเพื่อนทำความสะอาด ขอทำความสะอาดส่วนที่ครูไม่ได้สั่ง
เดินหาอุปกรณ์ทำความสะอาดมาเพิ่มเองคนละไม้คนละมือ เป็นภาพที่น่ารักมาก ๆ
สุดท้าย เราเลยชื่นชมพวกเขา บอกว่าเราภูมิใจในตัวเขา แล้วให้คะแนนทุกคนในห้อง
ตอนนี้ผ่านมาสองสัปดาห์แล้ว บริเวณรอบห้องสะอาดขึ้นเยอะเลย
:)
.
ไม่ว่าจะเป็นผู้ปกครองหรือคุณครู การจะทำให้เด็ก ๆ ประพฤติตัวอย่างไรนั้น
‘การวางเงื่อนไข’ เป็นสิ่งสำคัญมาก เวลาเด็กทำอะไรก็ตาม
ควรมีการลงโทษและการเสริมแรงให้เหมาะสมถูกทาง
มิเช่นนั้น เด็กจะทำพฤติกรรมที่ไม่ดีซ้ำ หรือเลิกทำพฤติกรรมที่ดีเพราะขาดกำลังใจ
ไม่รู้ว่าสรุปต้องทำแบบไหนถึงจะได้รับการยอมรับชื่นชมจากสังคม
.
จากเหตุการณ์เดียว มันมีพฤติกรรมทับซ้อนหลายอย่าง ขอให้พยายามแยกออกมา
มองทั้งสิ่งที่ดีและสิ่งที่ทำผิดไป..
ทำดีแม้เล็กน้อยก็ต้องชื่นชม ระบุการกระทำให้ชัดเจนว่าส่วนไหนที่ดี ดีอย่างไร
และถ้าทำผิดก็ตักเตือน ระบุให้ชัดเจนว่าส่วนไหนผิด ผิดยังไง
คุยด้วยเหตุผล แล้วให้โอกาสเขาใหม่ เพราะเด็ก ๆ ต่างกำลังเรียนรู้เพื่อการเติบโต
ครูไวท์
สุวิมล คุณธรรมสกุล
โรงเรียนน้ำพองศึกษา จ.ขอนแก่น
ครูผู้นำการเปลี่ยนแปลง รุ่นที่ 6 จากมูลนิธิ Teach for Thailand