เรียนรู้จากชุมชนกับ “มโนราห์”

กิจกรรม หลักสูตรมโนราห์

เป็นกิจกรรมนอกเวลาเรียน ที่เด็ก ๆ สนใจเลือกมาร่วมกิจกรรมได้เอง

ขั้นตอนการจัดกิจกรรม

1. เรียนรู้ประวัติ

ให้เด็กช่วยกันสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับมโนราห์ 

2. ฝึกท่ารำ

ฝึกท่ารำพื้นฐาน บทร้อง และบทขับ โดยเชิญปราชญ์ชาวบ้านมาสอน

3. สร้างสรรค์เครื่องแต่งกายมโนราห์

ครูสอนร้อยลูกปัดลายพื้นฐาน เด็กเรียนรู้การทำเครื่องแต่งกาย 

4. ประยุกต์เป็นชิ้นงาน

ครูชวนเด็กคิดว่าจะสามารถประยุกต์เป็นชิ้นงานอะไรที่ขายได้บ้าง ที่เป็นชิ้นเล็กๆ และใช้เวลาน้อย เด็กเสนอว่าทำพวกกุญแจ ยางผูกผม สร้อยคอ สายคล้องหน้ากากอนามัย เป็นต้น

5. ขายชิ้นงาน

เด็ก ๆ รวมกลุ่มกันเอาชิ้นงานไปขายที่ตลาดนัดในวันหยุด สร้างรายได้ ครูช่วยส่งเสริมช่องทางการขาย และให้คำแนะนำ

เด็ก ๆ ที่โรงเรียนเคยทราบมาว่า รุ่นพี่ของเขา รุ่นพ่อแม่ เคยเรียนมโนราห์ เด็กรุ่นตอนนี้เป็นรุ่นลูกของเด็กรุ่นก่อนที่ครูสอน 

ช่วงแรกก่อนจะมาเป็นกิจกรรมนี้ ครูจะสำรวจความคิดเห็นเด็กก่อน ว่าอยากเรียนรู้เรื่องอะไร เด็กจะบอก ว่าอยากเรียนมโนราห์ ลิเกป่า ทำขนม ดนตรี กีฬา เราก็มาจัดลำดับว่า เราจะเรียนอะไรก่อน ให้เด็ก ๆ ป. 4-6 ได้โหวตกัน ในเทอมที่ผ่านมาเด็ก ๆ เลือกมโนราห์ ใครสนใจก็มาหาครู มานัดกัน กิจกรรมนี้ไม่ได้มีชั่วโมงเรียนที่ชัดเจน

ครูชวนนักเรียนคิดว่า เราจะสร้างเครื่องแต่งกายอย่างไร ครูเอาตัวอย่างชุดมาให้ดู เด็กก็อยากสร้าง อยากทำได้ ครูสอนลายพื้นฐานให้เด็ก มาประยุกต์ให้เป็นชิ้นงานที่สร้างรายได้ให้เด็กได้ในระยะเวลาสั้น ๆ คุยกันว่าถ้าเราจะสร้างชิ้นงานเล็ก ๆ จะมีอะไรได้บ้าง ให้นักเรียนคิดว่าไปในชุมชนตลาด เห็นอะไรมาบ้าง ของอะไรที่น่าจะใช้เวลาน้อย สร้างรายได้ได้ เรียกลูกค้าได้ เด็ก ๆ เสนอ พวงกุญแจ ครูถามว่าเป็นอะไรได้อีก มีคนเสนอพวกเครื่องประดับ ยางผูกผม หรือสายคล้องหน้ากากอนามัย

เด็ก ๆ คิดเองว่าตอนนี้จะทำชิ้นงานอะไร เอาไปขายที่ตลาดนัด จะมีวันอาทิตย์ ใกล้ๆ โรงเรียน เขาจะรวมกลุ่มกันไปวางขาย บางส่วนครูช่วยขายเพื่อน ๆ หลังจากนี้ก็ยังคุยกับเด็กว่าจะสร้างอะไรกันอีกดีที่เป็นงานชิ้นใหญ่ขึ้น ก็มีคนเสอนเสนอโคมไฟ ที่ตกแต่ง เกิดเป็นการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากการร้อยลูกปัดมโนราห์ต่อไป

ครูได้นำเรื่องนี้ลงไปที่ชุมชน ผู้ปกครองก็ได้ทำกิจกรรมกันไปด้วย มาช่วยสอนร้อยลูกปัด

ชมกิจกรรมมโนราห์ได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=t5IFidX2HQ0

เมื่อได้ทำกิจกรรมนี้ ครูเห็นว่าเด็ก ๆ ได้เรียนรู้…

ความเป็นพลเมือง

เด็กรู้จักพึ่งพาตัวเอง สร้างชิ้นงานเองอยากได้สร้างเอง มีวินัยในตัวเอง ทำให้เสร็จ มีคุณธรรมจริยธรรม ให้ความเคารพปราชญ์ชาวบ้านผู้ใหญ่ เด็กได้รู้จักการพูดคุยกับผู้ใหญ่ อ่อนน้อมถ่อมตนมากขึ้น ได้สร้างแรงบันดาลใจให้เด็กว่าเค้ามีเป้าหมายว่าถ้าเค้าอยากได้สิ่งของโดยไม่ต้องพึ่งผู้ปกครอง เค้าจะมีกำลังทรัพย์ไปหามาได้อย่างไร

ความสร้างสรรค์

เด็ก ๆ มีความคิดสร้างสรรค์ จะทำสีอะไร ๆ ทำให้ไม่เหมือนเดิม เราเอามาสรุปกันว่าตรงนี้ถ้านักเรียนคิดว่ามันมีสาระความรู้อยู่ คิดว่ามีไหม เด็กพูดว่าจริงๆ เราได้เรียนศิลปะด้วย การงานอาชีพ คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ไปด้วย

ผู้เรียนรู้

เด็ก ๆ มีคำถามอยู่ตลอด บางคนมาถามว่า “ครูลูกปัดสร้างมาจากอะไร” เด็กมีความคิดต่อไป ไม่ใช่สร้างแต่ชิ้นงานที่เด็กไม่ได้รู้เรื่องวิชาการเลย ในระหว่างการทำกิจกรรม ครูจะให้สร้าง mind mapping ในกลุ่มว่าเราได้ความรู้เรื่องอะไรไปบ้าง เอามาพูดคุยกัน เด็กได้ทำเองคิดเอง เป็นเรื่องว่าทำแล้วประสบความสำเร็จ ได้จัดสรรเวลาเองโดยครูไม่ต้องควบคุม

กิจกรรมนี้เป็นกิจกรรมนอกเวลาเรียน นักเรียนจะประดิษฐ์ชิ้นงานโดยให้เด็กตั้งเป้าหมายเวลาไว้เอง พวกเขามีความรับผิดชอบมีวินัยในตัวเองมาก จะคิดว่าจากสิ่งนี้เขานำไปทำอะไรได้อีกบ้าง ถ้ามีเวลาว่าง เด็กพวกนี้จะไม่ค่อยไปเล่น จะขอทำลูกปัดต่อ เราจะมีอุปกรณ์ไว้ให้

ในท้องถิ่นบริเวณนี้เป็นพื้นที่เสี่ยงด้านยาเสพติดเยอะ และเด็ก ๆ หลายคนอยู่กับปู่ย่าตายาย พอเรารวมแบบนี้ได้เด็กจะมารวมกลุ่ม พอเสาร์อาทิตย์มารวมที่โรงเรียน ครูมาอยู่เป็นเพื่อน เด็กสร้างชิ้นงาน ตอนเย็นเลิกเรียนเค้าก็จะขออยู่ต่อ เป็นการลดภาวะที่เด็กต้องไปสัมพันธ์กับเด็กอื่นในชุมชนที่มีภาวะเสี่ยง เด็กรู้จักใช้เวลาว่างเป็นประโยชน์มากขึ้น แต่ก่อนเสาร์อาทิตย์ เด็กก็เล่นเกมแต่ตอนนี้กลับมาบอกครูว่า “ครูครับกลับบ้านไม่ได้เล่นเกมเลย ทำชิ้นงาน” 

ตอนทำกิจกรรมครูให้แบ่งเป็นกลุ่ม ให้เขาสอนกันเอง จะช่วยกันสอน คนที่เข้ามาใหม่ ครูจะไม่ลงไปสอนแล้ว จะให้คนทำได้อยู่ก่อนสอนเพื่อนต่อ ๆ กันไป จะเห็นว่าเค้ามีทักษะการถ่ายทอด การใช้สี สอนกัน เพื่อนเสนอคุยกันเอง แนะนำเพื่อน ช่วยกันสร้าง มีความรักสามัคคีกว่าเดิม

ขอขอบคุณ คุณครูผู้ร่วมแบ่งปันไอเดีย :D

ครูผอม วรรณนีย์ เพชรคง

โรงเรียนบ้างบางหมาก จ.ตรัง