ใกล้จะเข้าสู่ช่วงเปิดเทอมของแต่ละโรงเรียนกันแล้วใช่มั้ยครับ. คุณครูหลาย ๆ ท่านคงตื่นเต้นที่จะได้ทำความรู้จักกับนักเรียนหน้าใหม่ วันนี้ผมมีไอเดียการสร้างข้อตกลงของห้องเรียนแบบง่ายๆ ที่จะทำให้นักเรียนยอมรับและปฏิบัติตามอย่างเต็มใจ โดยที่เราไม่ต้องคอยบังคับให้นักเรียนทำ

ต้องเกริ่นก่อนว่าโรงเรียนของผมเป็นโรงเรียนขยายโอกาส ดังนั้น นักเรียนแต่ละระดับชั้นจะมีน้อยมาก จนเราสามารถจำนักเรียนได้ทุกคน กิจกรรมนี้จึงสามารถนำมาใช้อย่างได้ผลกับนักเรียนของเราครับ

1. เริ่มต้นง่าย ๆ ด้วยการนำกระดาษชาร์ตทั้งแผ่นมากางและอธิบายให้นักเรียนเข้าใจว่าทำไมเราจึงต้องมีข้อตกลงในห้องเรียน
2. จากนั้นให้นักเรียนแต่ละคนช่วยกันตั้งข้อตกลงของห้องเรียนขึ้นมา โดยที่ครูเป็นผู้ช่วยเหลือและสนับสนุนครับ เช่น เด็กบางคนถามว่า "ครูคะ ถ้าหนูจะตั้งว่าห้ามล้อชื่อพ่อชื่อแม่จะได้มั้ยคะ" ซึ่งตรงนี้ครูมีหน้าที่ตอบคำถามให้นักเรียนเข้าใจครับว่าถ้าตั้งข้อตกลงนี้แล้ว บรรยากาศห้องเรียนจะเป็นอย่างไร? ตั้งแล้วคิดว่าปฏิบัติได้จริงไหม? ถ้าตั้งแล้วปฏิบัติไม่ได้จะเกิดอะไร? เป็นต้น และต้องให้นักเรียนเป็นผู้คิดครับ
3. เมื่อนักเรียนออกไอเดียกันจนเป็นที่พอใจ ก็ให้เขานำเสนอเลยครับ ซึ่งครูมีบทบาทในการควบคุมการนำเสนอ และสร้างความเป็นไปได้ ด้วยการถามในแต่ละข้อที่นักเรียนนำเสนอว่า "หากเราสร้างข้อตกลงแบบนี้จริง ๆ ทุกคนในห้องพร้อมที่จะยอมรับและปฏิบัติหรือไม่" ซึ่งบางข้ออาจจะถูกตัดออกโดยเพื่อน ๆ บางคนอาจไม่เห็นด้วยก็ต้องอธิบายให้เข้าใจถึงที่มาที่ไปว่าเพราะเหตุใด และที่สำคัญต้องให้เพื่อนที่ไม่ยอมรับข้อตกลงดังกล่าวได้อธิบายว่าทำไมถึงยอมรับไม่ได้ และครูก็ต้องสร้างความเข้าใจร่วมกันด้วยครับ
4. เมื่อเราได้ข้อตกลงร่วมกันแล้วให้นักเรียนได้อธิบายสักหน่อยครับ ว่าการที่ได้ร่วมกันสร้างข้อตกลงนี้ขึ้นมา นักเรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างไรบ้าง
5. เก็บกระดาษชาร์ตไว้ เพื่อที่จะนำมาติดที่หน้าชั้นเรียนทุกครั้งที่นักเรียนห้องนี้เข้ามาเรียนครับ เป็นการเตือนใจว่านักเรียนได้สร้างข้อตกลงดังกล่าวเพื่อปฏิบัติร่วมกันครับ

สุดท้ายนี้ เราคิดว่าการตั้งกฎร่วมกันดูจะเป็นอะไรที่ง่ายและเบสิค เพราะคิดว่าคุณครูหลาย ๆ ท่านก็คงใช้เทคนิคทำนองนี้มาก่อน แต่เราเขียนไอเดียนี้ขึ้นมาเพื่ออยากให้ครูและนักเรียนได้ตระหนักถึงสิทธิ์และเสียงของกันและกัน นอกจากนี้ยังเป็นการสอดแทรกเรื่องการอาศัยอยู่ร่วมกันในสังคมด้วย และ "เมื่อไรที่มนุษย์ไม่ถูกใครคนใดคนหนึ่งบังคับและตีกรอบว่าต้องปฏิบัติเช่่นไร มนุษย์ก็จะรู้สึกอิสระเช่นนั้น "