4 กิจกรรม ฝึกความคิดสร้างสรรค์

กิจกรรมนี้ได้นำเอารูปแบบการคิด 4 แบบ คือ

1. การคิดเป็นเส้นตรง (Lateral)
2. การคิดแบบรวม (Convergent)
3. การคิดแบบขยาย (Divergent)
4. การคิดด้วยภาพ (Aesthetic)

มาออกแบบเป็นกิจกรรมสั้น ๆ ที่จะชวนให้ผู้เข้าร่วมได้ฝึกรูปแบบการคิด เปิดมุมอง กระตุ้นให้สมองในส่วนความคิดสร้างสรรค์ได้ออกมาโลดแล่น

กิจกรรมจะถูกแบ่งออกเป็น 4 กิจกรรมย่อยแบ่งตามรูปแบบการคิดทั้ง 4 แบบ โดยคุณครูและนักจัดกิจกรรม จะเลือกนำไปใช้ทั้ง 4 อันในครั้งเดียว หรือจะแยกเป็น warm up สั้น ๆ ครั้งละ 1 กิจกรรมก็ได้ค่ะ

โดยในวันนั้นได้ตั้งธีมเป็นเรื่องสัตว์ (คุณครูสามารถปรับประยุกต์โจทย์ตามธีมที่อยากตั้งได้เลยนะคะ)

และสามารถใช้ได้ทั้งรูปแบบ offline และ online เลย (วันนั้นฝ้ายจัดแบบ online นะคะ)

กิจกรรมที่ 1 : เขียนชื่อสัตว์ที่มีขนาดเล็กกว่าลงไปเรื่อย ๆ โดยเริ่มจาก "ช้าง"

กิจกรรมนี้จะเป็นการฝึกการคิดแบบเส้นตรง ฝึกการคิดแบบเป็นเหตุเป็นผล เรียงตามลำดับขั้นตอน

โดยมีโจทย์ตั้งต้นคือช้าง

นักเรียนจะต้องเขียนชื่อสัตว์ที่มีขนาดเล็กกว่าช้าง และลำดับถัดไปจะต้องเล็กกว่าสัตว์ลำดับที่ 2 ลำดับถัด ๆ ไปก็ต้องเล็กลงมาเรื่อย ๆ

เช่น ช้าง -> ม้าลาย (เล็กกว่าช้าง) -> แมว ........

ขั้นตอน

1. แจกโจทย์ พร้อมให้เวลาคิด 1 นาที (ยิ่งเวลาน้อยจะช่วยกระตุ้นให้นักเรียนกล้าคิด กล้าเขียน)
2. เมื่อหมดเวลา ก็ชวนถามถึงจำนวนว่าแต่ละคนคิดได้เท่าไหร่
3. สุ่มตัวแทนมาแชร์ว่ามีสัตว์อะไรบ้าง ถ้าผู้เข้าร่วมจำนวนไม่เยอะอาจจะลองให้ทุกคนได้แชร์

คีย์หลักคือไม่เน้นถูกผิด ไม่จับผิดว่าเห้ย จริงๆ ตัวนี้ไม่ได้เล็กกว่าอันนี้จริง ๆ นะ แต่ชวนดูถึงชื่อสัตว์ที่น่าสนใจที่เด็กคิดได้ หรือจำนวนที่เด็กสามารถพ่นความคิดออกมา

จากนั้นก็ชวนไปต่อกิจกรรมที่ 2

กิจกรรมที่ 2 : สร้างเรื่องราวจาก "สัตว์" ที่เลือก และ "คำในแผ่นป้าย" ให้เชื่อมโยงกัน

กิจกรรมนี้จะเป็นการฝึกการคิดแบบรวม การปะติดปะต่อสิ่งต่าง ๆ เข้าด้วยกัน การรวมไอเดีย การคิดเชื่อมโยง

ขั้นตอน

1. ให้นักเรียนเลือกสัตว์ 1 อย่างที่ตัวเองเขียนมาจากกิจกรรมที่แล้ว
2. เปิดโจทย์ว่าจพต้องสร้างเรื่องราวจาก "สัตว์" ที่เลือก และ "คำในแผ่นป้าย" ที่ครูเตรียมมาให้เชื่อมโยงกัน
3. ให้เด็ก ๆ สุ่มเลือกแผ่นป้าย
4. ให้สร้างเรื่องราวจากสัตว์ และคำที่ได้ ถ้าผู้เข้าร่วมน้อยอาจจะให้ทุกคนแชร์ แต่ถ้าเยอะอาจจะให้เวลาเขียน 1 นาที แล้วสุ่มตัวแทนมาแบ่งปัน

ตัวอย่าง คำในแผ่นป้าย

ก็จะได้เห็นการใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการสร้างเรื่องราวสนุก ๆ ระหว่าง เต่าและออฟฟิศซินโดรม

วัว กับสวรรค์

กิจกรรมที่ 3 : สมมติว่าเราเป็น__(สัตว์ตัวเดิมที่เลือก)__ อยู่ ๆ รู้สึกคันก้น เราจะเกาก้นตัวเองยังไง

กิจกรรมนี้จะเป็นการฝึกการคิดแบบขยาย คิดแบบเปิดกว้าง ด้วยการลองเปลี่ยนมุมมอง จากการสมมติตัวเองเป็นอะไรบางอย่าง จะช่วยให้เกิดไอเดีย หรือความคิดที่หลากหลาย รูปแบบใหม่ๆ

ขั้นตอน

1. บอกโจทย์ให้นักเรียนลองสมมติตัวเองเป็นสัตว์ตัวนั้น (ตัวที่เราเลือก) ถ้าเกิดเหตุการณ์___ (ในตัวอย่างที่เคยทำใช้สถานการณ์คันก้น) เราจะแก้ไข/ทำอย่างไร
2. ให้เวลาคิดและเขียน 1 นาทีเหมือนเดิม แต่ถ้าคนน้อยสามารถสุ่มนักเรียนมาตอบได้เลย

trick: ครูสามารถตั้งสถานการณ์อะไรก็ได้ โดยยิ่งสถานการณ์ที่มีความบ้า ๆ เท่าไหร่ ยิ่งทำให้เด็ก ๆ ได้ลองกล้าบ้า กล้าเล่นมากเท่านั้น ยิ่งช่วยเปิดมุมมองได้มากขึ้น !

กิจกรรมที่ 4 : วาด _(สัตว์ที่เราเลือก)_'s eye view

กิจกรรมสุดท้ายได้ลองให้ฝึกการมองเป็นภาพ บางอย่างการพูดหรือการเขียนอาจจะไม่สามารถทำให้เราอธิบายสิ่งที่เราคิดได้ทั้งหมด การคิดและมองเป็นภาพ จะช่วยเพิ่มการสังเกต และเพิ่มเติมรายละเอียดได้ดีขึ้น

ขั้นตอน

1. ยังให้นักเรียนสวมบทบาทเป็นสัตว์ตัวเดิมอยู่
2. ลองคิดซิว่าถ้าเราเป็นสัตว์ตัวนั้น เราจะมองเห็นอะไรบ้าง เห็นด้วยขนาดเท่าไหร่ มีมุมมองต่อโลกยังไง
3. ให้เวลา 2 นาทีในการวาด โดยเน้นย้ำว่าไม่เน้นความสวยงาม แต่เน้นการคิดและวาดออกมาเลย
4. ให้นักเรียนเอาภาพมาแบ่งปัน และแชร์เหตุผล

โจทย์ข้อนี้เป็นการใช้ความคิดแบบขยาย และคิดด้วยภาพมารวมกัน จะช่วยให้นักเรียนได้ลองมองโลกแบบที่ไม่เคยมองเพราะมองจากมุมของสัตว์ที่เราสวมบทบาท และได้ถ่ายทอดออกมาเป็นภาพ

ตัวอย่างภาพที่เคยทำมา

มุมมองของจิ้งจอก

มุมมองของหมีขั้วโลก

มุมมองของแมว

มุมมองของวัว

กิจกรรมที่ได้เคยลองจัด จัดกับทีมอินสครูที่ถือว่าเป้นนักเรียนที่โตแล้ว แต่เชื่อว่าคุณครูสามารถนำโจทย์ไปลองดัดแปลงและใช้กับนักเรียนที่เด็กกว่า ได้ตั้งแต่วัยประถม-มหาลัยเลยค่ะ

ตอนนั้นจัดแบบ 4 กิจกรรมในครั้งเดียว ใช้เวลาประมาณ 30 นาที

คุณครูอาจจะลองเอาไปจัดในคาบแนะแนว หรือ แบ่งเป็นกิจกรรมย่อย ๆ ใช้ตอนต้นคาบของวิชาต่าง ๆ ก็ได้ค่ะ

ความคิดสร้างสรรค์ถ้าเราฝึกให้สมองได้ใช้งานบ่อย ๆ เชื่อว่าจะพัฒนาได้แน่นอน ลองเอาโจทย์ไปประยุกต์ เชื่อว่าจะแตกแขนงออกมาได้หลายกิจกรรมมาก ๆ แน่นอนค่ะ

กิจกรรมทั้งหมดนี้ได้แรงบันดาลใจมาจากหนังสือ The creative challenge - Tanner Christensen

ใครลองเอาไปใช้แล้สามารถมาคอมเม้นท์แบ่งปันกันได้นะคะ