เข้าใจการเกิดภูมิประเทศ ด้วยวิธีคิดแบบ 6B Thinking

ไอเดียนี้ได้ใช้ในการถ่ายทำรายการ CoolCRU จาร์เจ๋ง ALTV หมายเลข 4 ThaiPBS ตอน ครูบัสโซ่ นักย่อมือหนึ่ง

ติดตามได้ที่ youtube.com/watch?v=gxm-Lwk40uk&t=342s

ภูมิประเทศ(ภายนอก)ที่เราเห็นอยู่รอบ ๆ ตัวเกิดได้ยังไง?

ใช้กระบวนการทางภูมิศาสตร์

ตั้งคำถาม >> มันเกิดขึ้นได้ยังไง

หาข้อมูล

จัดการข้อมูล

วิเคราะห์ข้อมูล >> ให้ได้เป็นภาพ

สรุปออกมาเป็นภาพโดยใช้ Visual Thinking และการคิดเป็นภาพ

เทคนิคอะไรดี?

การคิดเป็นภาพ Visual Thinking

จะทำอย่างไรให้ผู้เรียนเข้าใจการเกิดภูมิประเทศ?

วิธีคิดแบบ 6B thinking เป็นกระบวนการคิดที่ได้แรงบันดาลใจจากการสอนของ อ.กนก จันทรา โดยปรับเป็น 6 ขั้น (ของเดิมมี 3 ช่อง) โดยเน้นการสื่อออกมาเป็นภาพ เพื่อให้ นร. เข้าใจการเกิดภูมิประเทศชัดเจนยิ่งขึ้น คือ

B1 Before (ภาพวาดก่อนเกิด นร.ต้องวิเคราะห์ให้ได้ว่า สภาพก่อนเกิดภูมิประเทศนี้เป็นอย่างไร)   

B2 Between (ภาพวาดแสดงระหว่างการเกิดโดนปัจจัยอะไรมากระทำ น้ำ ลม น้ำแข็ง ฯลฯ)         

B3 Become (ภาพกลายสภาพเป็นที่เห็นตอนนี้..ภาพที่นักเรียนเห็นตอนนี้) ** ภาพนี้จะเป็นภาพที่นักเรียนจับฉลากหรือเลือกไว้ตอนแรก    

B4 Belong (ภาพวาดภูมิประเทศแบบนี้ต่อไปในอนาคตเป็นอย่างไร หลังจากถูกกระทำโดยปัจจัยต่าง ๆ แล้ว)      

B5 Beware (ภาพวาดสิ่งที่ต้องระวังจากภูมิประเทศนี้/โทษ)       

B6 Benefit (ภาพวาดประโยชน์จากภูมิประเทศนี้)

วิธีคิดนี้ สามารถนำไปปรับใช้ในรายวิชาหรือกิจกรรมการสอนอื่น ๆ ได้ ที่เป็นลักษณะวิธีคิดให้เห็นกระบวนการ เห็นคุณโทษ เป็นต้น

ภูมิประเทศภายนอกเปลือกโลก เกิดจากตัวกระทำภายนอกเปลือกโลก อาทิ น้ำ ลม ฝน หิมะ ธารน้ำแข็ง เกิดการเซาะ กัดกร่อน ชะล้าง บางครั้งเรียกว่า กระบวนการกษัยการ ซึ่งเป็นกระบวนการจัดระดับที่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติภายนอกเปลือกโลก

1. พูดถึงเนื้อหาเดิมที่เรียนไป(นิดหน่อย) ภูมิประเทศที่เกิดจากตัวกระทำภายในเปลือกโลก(เคลื่อนตัว ยกตัวดันตัวของแผ่นเปลือกโลก แมกมา เป็นต้น) เพื่อนำเข้าสู่เนื้อหาวันนี้ ภูมิประเทศที่เกิดจากตัวกระทำภายนอกเปลือกโลก    

2. พูดคุยกับนักเรียนเพื่อเชื่อมโยงเข้าสู่บทเรียน        

                - นร. เคยรู้สึกแหลกสลาย มั้ย แล้วอะไรมาทำให้เรารู้สึกแหลกสลาย....

                - ยกเนื้อเพลง แหลก ท่อนที่ว่า “ขนาดก้อนหิน ยังแหลกเป็นเม็ดทราย นับประสาอะไรกับหัวใจ...” ช่วยกันวิเคราะห์ว่า อะไรที่ทำให้ก้อนหินแหลกเป็นเม็ดทรายได้ ?? เพื่อให้เห็นภาพของการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น 

3. ให้นักเรียนดูภาพ ภูมิประเทศที่เกิดจากตัวกระทำภายนอกเปลือกโลก (ลม ฝน น้ำ) ที่อยู่ใกล้ตัวนักเรียน เช่น แพะเมืองผี จ.แพร่ เขาหน่อ จ.นครสวรรค์ แล้วช่วยกันวิเคราะห์ว่า ภาพนี้น่าจะมีอะไรเป็นตัวกระทำ...  

4. อธิบายกระบวนการจัดระดับที่เกิดจากตัวกระทำภายนอกเปลือกโลก หรือ การกษัยการ จากปัจจัยต่าง ๆ โดยวาดภาพประกอบ 

                  - การผุพัง      

                  - การกัดเซาะ 

                  - การพัดพา   

                  - การทับถม             

                  โดยตัวกระทำ เช่น น้ำ ลม ฝน ธารน้ำแข็ง     

5. นักเรียนเลือกรูปภาพผ่านแอป Padlet (1 ภาพ จะเลือกได้ไม่เกิน 2 คน) เพื่อรับภาพโจทย์ไปวิเคราะห์กระบวนการเกิดภูมิประเทศ ด้วยวิธีคิด 6B โดยมีภาพภูมิประเทศภายนอก ซึ่งครูเตรียมไว้ให้นักเรียน (ภาพที่นักเรียนเลือกนี้จะเป็นภาพในช่อง B ตัวที่ 3 Become)

6.นักเรียนวาดภาพวิเคราะห์กระบวนการเกิด ตามหลักคิด 6B Thinking ตามแนวทางตัวอย่าง