🤔 มัดรวมข้อควรรู้ ครู กับ PDPA
คุณครูกังวลกันมั้ย เมื่อข้อมูลส่วนตัวกลายเป็น เรื่องทางกฎหมาย! สรุปแล้ว “PDPA” คืออะไร อะไรทำได้ อะไรทำไม่ได้ จาก insLive หัวข้อ “ไขข้อสงสัย จัดการข้อมูลส่วนตัวนักเรียนยังไง ครูต้องรู้อะไรบ้าง”
เกิดข้อสงสัยมากมายเมื่อ PDPA (พ.ร.บ.คุ้มครอง
ข้อมูลส่วนบุคคล) มีผลบังคับใช้เมื่อ 1 มิถุนายน
ที่ผ่านมา โดยเฉพาะกับเหล่าคุณครู ที่เป็นผู้ถือ
ข้อมูลส่วนตัวเด็กโดยตรง งานนี้ทำยังไงดีล่ะ?
บอกก่อนว่า แท้จริงแล้ว PDPA ไม่ได้น่ากลัว
อย่างที่คิด insKru ขอพาทุกคนทำความเข้าใจ
ขอบเขตเน้น ๆ เอาไปใช้ได้ สบายใจหายห่วง
ถ้าคุณครูอยากรู้แล้ว ไปรับชมกันเลย!
แนวคิดหลักของ PDPA เป็นกฎหมายที่ออก
มาเพื่อทำให้ประชาชนใช้ข้อมูลอย่างระมัดระวัง
ไม่ละเมิดข้อมูล และความเป็นส่วนตัวของผู้อื่น
ซึ่งเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์ทุกคนอยู่แล้ว
โดยเน้นไปที่การจัดเก็บข้อมูล ว่าจัดเก็บข้อมูล
มาใช้ในจุดประสงค์อะไร ต้องนำไปใช้ตามนั้น
แล้วแบบไหนถึงจะเรียกว่าละเมิด?
การใช้ข้อมูลต้องเป็นไปตามหลัก 2 ประการ
1) การประมวลผลข้อมูล เริ่มตั้งแต่การเก็บข้อมูล
นำไปใช้หรือส่งต่อ ต้องเป็นไปตามจุดประสงค์
ที่เก็บข้อมูลมาเท่านั้น เช่น การเก็บประวัติของ
นักเรียน ทำได้ตามจุดประสงค์ที่เก็บมาเท่านั้น
ถ้าจะนำไปใช้ในการอื่น จำเป็นต้องขอทุกครั้ง
2) การรักษาความเป็นส่วนตัว จะต้องไม่ละเมิด
ความเป็นส่วนตัวและทำให้เสื่อมเสียชื่อเสียง
ข้อมูลที่ควรระวังเป็นพิเศษ! มี 2 ประเภท
1) ข้อมูลส่วนบุคคล เป็นข้อมูลที่ทำให้เข้าถึง
ตัวตนได้ เช่น ชื่อ นามสกุล เลขบัตรประชาชน
ที่อยู่ ทะเบียนรถและข้อมูล Cookies
2) ข้อมูลอ่อนไหว เป็นข้อมูลที่อาจถูกนำไปใช้
เพื่อละเมิดสิทธิและเสรีภาพของบุคคลนั้น เช่น
เชื้อชาติ สุขภาพ ลายนิ้วมือ คะแนนสอบ เกรด
และความคิดเห็นทางการเมือง
สิ่งที่จะไม่รู้ไม่ได้ คือวิธีขอความยินยอม!
1) การขอความยินยอม ไม่ว่าจะเป็นเสียง รูปภาพ
ไฟล์ อะไรก็ตาม ต้องมีการบันทึกไว้เป็นหลักฐาน
2) ถ้าเป็นเด็กต่ำกว่า 10 ปี ต้องขอความยินยอมกับ
ผู้ปกครอง
3) ถ้าเป็นเด็กอายุเกิน 10 ปี แต่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ
ต้องขอคำยินยอมร่วม ทั้งเด็กและผู้ปกครอง
กรณีตัวอย่างที่ 1 ถ้าจะลงรูปภาพกิจกรรมโรงเรียน
แล้วติดเด็ก ๆ เป็นจำนวนมาก (ไม่ได้ถ่ายรายบุคคล)
ลงภาพได้เลยมั้ย?
ควรแจ้งให้ทราบว่า
จะนำรูปไปทำอะไร วัตถุประสงค์ใด
แต่ถ้าถ่ายติดข้อมูลอ่อนไหว
เช่น ความพิการ ต้องขอ
ความยินยอมและบันทึกเก็บไว้
ที่สำคัญคืออย่าใช้ข้อมูล
เกินจุดประสงค์ที่แจ้งเอาไว้นะ!
กรณีตัวอย่างที่ 2 หากโรงเรียนจะนำชื่อ นามสกุล
หรือรูปภาพของนักเรียนไปใช้ทางการตลาด (ในการ
โปรโมท สร้างชื่อเสียงให้กับโรงเรียน) ต้องทำยังไง?
ต้องขอความยินยอมก่อนทุกครั้ง พร้อมแจ้งจุดประสงค์
และต้องบันทึกเอาไว้เป็นหลักฐาน เช่น รูปภาพ เสียง
ที่สำคัญคืออย่าใช้ข้อมูลเกินจุดประสงค์ที่แจ้งเอาไว้นะ!
กรณีตัวอย่างที่ 3 หากคุณครูต้องการวิดีโอของ
นักเรียนไปลง Social Media ส่วนตัว เช่น TikTok
หรือเว็บไซต์ insKru ลงได้เลยมั้ยนะ? ลองตอบ
แล้วไปดูเฉลยกันเลย
ต้องแจ้งนักเรียนก่อนทุกครั้ง พร้อมบอกจุดประสงค์
กรณีนี้จะแจ้งปากเปล่าก็ได้ แต่เก็บหลักฐานไว้จะดีที่สุด
ที่สำคัญคืออย่าใช้ข้อมูลเกินจุดประสงค์ที่แจ้งเอาไว้นะ!
ตัวอย่างเช่น แจ้งปากเปล่ากับนักเรียนไว้ในวิดีโอได้
เลยว่าจะนำวิดีโอไปทำอะไร เพื่ออะไร เป็นอันเรียบร้อย
กรณีตัวอย่างที่ 4 ถ้าเผลอลงไปแล้วแต่ลืมแจ้ง
เจ้าตัว ทำยังไงดี?
ไม่ต้องกังวล ถ้าหากไม่ได้มีข้อมูลส่วนบุคคล
หรือข้อมูลอ่อนไหวที่เป็นการละเมิดสิทธิของผู้อื่น
แสดงอยู่ด้วย แต่ถ้ามีก็ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้ และถ้า
เจ้าของข้อมูลต้องการให้ลบ ก็ต้องลบทันที
กรณีตัวอย่างที่ 5 ให้นักเรียนอัดคลิปต่าง ๆ เช่น
คลิปฝึกสนทนา อ่านกลอน ส่งเป็นการบ้านได้มั้ย?
สามารถทำได้ เพื่อการศึกษา แต่ห้ามนำวิดีโอ
ของนักเรียนไปทำอะไรเกินจุดประสงค์เด็ดขาด
ตัวอย่างเช่น จะไม่สามารถนำวิดีโอของนักเรียน
ที่ส่งเป็นการบ้าน ไปโพสต์ใน Social Media ได้
ถ้าจะทำ จำเป็นต้องขอความยินยอมก่อนทุกครั้ง
กรณีตัวอย่างที่ 6 ปักชื่อที่เสื้อนักเรียน ถือว่า
ผิด PDPA มั้ยนะ?
การปักชื่อลงบนชุดนักเรียนไม่ผิดกฎหมาย
ถือเป็นการใช้งานภายใน แล้วแต่นโยบายแต่ละ
โรงเรียน
แนะนำว่าสามารถเปลี่ยนจากการปักชื่อเป็น
Sticker หรือเข็มกลัดชื่อแบบดึงออกได้แทน
กรณีตัวอย่างที่ 7 แล้วถ้าอยากส่งต่อข้อมูล
ให้คนอื่นล่ะ คิดว่าทำได้ไหม?
ทำไม่ได้เด็ดขาด ถ้าไม่ได้รับความยินยอม
ถ้าจำเป็นต้องส่งต่อข้อมูลให้คนอื่น ต้องขอความ
ยินยอมกับเจ้าของข้อมูลก่อนทุกครั้ง แต่อาจมี
กรณียกเว้น เช่น เกิดเหตุฉุกเฉิน ต้องส่งข้อมูล
ทางสุขภาพให้โรงพยาบาล
กรณีตัวอย่างที่ 8 แล้วกล้องวงจรปิดล่ะ ยัง
ติดได้อยู่รึเปล่า
ยังคงติดได้ เพื่อรักษาความปลอดภัย แต่
ควรแจ้งให้ผู้ปกครองทราบก่อนจะดีที่สุด โดย
บอกวัตถุประสงค์ในการติดให้ชัดเจน และไม่
นำข้อมูลจากกล้องวงจรปิดไปทำอย่างอื่น
กรณีตัวอย่างที่ 9 รูปภาพ คลิปวิดีโอ เสียง
ข้อมูลต่าง ๆ เผยแพร่ก่อนค่อยขอความยินยอม?
ทำไม่ได้เด็ดขาด การขอความยินยอม
ต้องเกิดขึ้นก่อนจะทำการใด ๆ กับข้อมูลเท่านั้น
หลักของ PDPA สำคัญที่การแจ้งและขอ
ความยินยอมก็จริง แต่หัวใจสำคัญที่สุดอยู่
ที่การสร้างความตระหนักในการใช้ข้อมูลให้
ประชาชน ในการใช้ข้อมูลอย่างระมัดระวัง
ไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น ซึ่งเป็นสิทธิขั้น
พื้นฐานของพวกเราอย่างเท่าเทียมนะ!
.
สำหรับใครที่พลาดไปไม่ต้องห่วง
ติดตามฟังไลฟ์ย้อนหลังแบบเต็ม ๆ ได้เลยที่
แท็กที่เกี่ยวข้อง
