ภัยพิบัติทางธรรมชาติ (Scenario-based learning)

-วิชาภัยพิบัติธรรมชาติ (วิชาเลือก)

เราทราบกันดีอยู่แล้วว่าภายพิบัติบนโลกใบนี้สามารถเกิดภัยพิบัติได้หลักๆ 3 ประเภท คือ

- ภัยพิบัติที่เกิดจากใต้โลก

- ภัยพิบัติที่เกิดขึ้นบนผิวโลก

- และภัยพิบัติที่เกิดขึ้นบนบรรยากาศโลก

ดังนั้นเพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้จากสถานการณ์จำลองจากภัยพิบัติ บทบาทสมมุติ และการใช้ประสบการณ์เดิม (schema theory) ที่นักเรียนเคยประสบพบเจอผ่านเหตุการณ์ในชีวิต แหล่งข้อมูล ข่าวสารต่างๆ และอื่นๆ จึงได้จัดทำกิจกรรมนี้ขึ้นมา

ก่อนเข้าสู่บทเรียน

- คุณครูให้นักเรียนรับชมวิดีโอ 7ภัยพิบัติธรรมชาติ Cr: youtu.be/ScCbfZ_Aebw

- เพื่อเป็นการสร้างบรรยาการการเอาตัวรอดจากภัยพิบัติธรรมชาติที่เกิดขึ้นจริง และเพื่อให้นักเรียนรู้สึกว่าเรื่องไม่ได้ไกลตัวนักเรียนมากเกินไป

- และเป็นการทบทวนความรู้ หรือสร้างความรู้พื้นฐานให้แก่นักเรียน

- เมื่อนักเรียนรับชมวิดีทัศน์ ชุด 7ภัยพิบัติธรรมชาติจบลง คุณครูให้นักเรียนเริ่มทำกิจกรรมสถานการณ์จำลองต่อเนื่องได้เลย

"กิจกรรม ภัยพิบัติทางธรรมชาติและแนวทางการรับมือป้องกันภายใต้สถานการณ์จำลอง" ใช้สำหรับเพื่อให้นักเรียนได้เข้าใจในสถานการณ์ที่เกิดภัยพิบัตจากธรรมชาติ พร้อมบทบาทในชีวิตประจำวันผ่าน 5 บทบาท ว่าควรปฏิบัติหน้าที่อย่างไรเมื่อมีภัยพิบัติเกิดขึ้น

ขั้นตอนการสอนและการจัดกิจกรรม (เวลาที่ใช้ 1-2 ชั่วโมง)

1. ให้นักเรียนจับกลุ่มกัน 3-4 คน หรือคุณครูสามารถจัดให้ก็ได้

2. เมื่อนักเรียนทำการจัดกลุ่มเสร็จแล้วครูให้นักเรียนทำการเลือกหัวข้อสถานการณ์จำลอง 1 สถานการณ์

3. นักเรียนแต่ละกลุ่มได้หัวข้อประจำกลุ่มกันแล้ว ให้นักเรียนสมมุติตนเองตาม 5 บทบาท แล้วอธิบายถึงการปฏิบัติตนหรือปฏิบัติหน้าที่ตามบทบาทนั้นๆ (เป็นการตอบแบบไม่จำกัดคำตอบเพื่อให้นักเรียนได้คำตอบที่ดีที่สุด)

4. เมื่อทุกกลุ่มได้คำตอบจากสถานการณ์ที่กลุ่มของตนเองได้รับแล้วให้นักเรียนทำการเตรียมตัวนำเสนอเป็นเวลา 10 นาที

5. นักเรียนนำเสนอและอภิปรายผลหน้าชั้นเรียนให้เพื่อนๆฟัง

ให้นักเรียนเลือกสถานการณ์จำลองต่อไปนี้ 1 สถานการณ์ แล้วเลือกสมมุติตนเองในบทบาทต่างๆ หลังจากนั้นให้นักเรียนอธิบายการปฏิบัติหน้าที่ของบทบาทนั้นๆ

ศึกษาสถานการณ์ที่เคยเกิดขึ้นในท้องถิ่นและของภูมิภาคในประเทศไทย

(คุณครูสามารถประยุกต์สถานการณ์ขึ้นมาเองได้ จากท้องถิ่นที่คุณครูอาศัยอยู่)

สถานการณ์ที่ 1 กรมอุตุนิยมวิทยาคาดการณ์ว่าอีก 1 สัปดาห์ข้างหน้าจะมีฝนพายุโซนร้อนผ่านภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย

สถานการณ์ที่ 2 เกิดแผ่นดินไหวขึ้นในเมียวดีของเมียนมา เกิดแรงสั่นสะเทือนบริเวณภาคตะวันตกของไทยขนาด 7.5 ริกเตอร์

สถานการณ์ที่ 3 สถานการณ์น้ำท่วมบริเวณตำบลแม่ตาว หลังจากพายุฝนโซนร้อนน้ำยังไม่ลดเป็นเวลานานถึง 1 สัปดาห์

สถานการณ์ที่ 4 เกิดไฟป่าที่ตำบลแม่ละเมา ไฟได้ไหม้นานหลายชั่วโมง คาดว่ามีจุด Hotspots เพิ่มขึ้นหลายจุดในตำบลแม่ละเมา และอำเภอแม่สอด

สถานการณ์ที่ 5 กรมอุตุนิยมวิทยาคาดว่าจังหวัดตากจะเกิดภัยแล้งในอีก 2 เดือนข้างหน้าหลังสิ้นสุดฤดูฝนในเดือนตุลาคม

สถานการณ์ที่ 6 เกิดเหตุดินโคลนถล่มที่อำเภอท่าสองยาง และได้พบศพผู้เสียชีวิตรายแรกไม่ไกลจากบ้านพักอาศัย

บทบาทสมมุติ

1. บทบาทผู้นำ : ผู้ใหญ่บ้าน, กำนัน, นายกเทศบาล, นายอำเภอ, ผู้ว่าราชการจังหวัด, และอื่นๆ

2. บทบาทสื่อ : นักข่าว

3. บทบาทหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง : อบต., เทศบาล, อำเภอ, อบจ.

4. บทบาทพลเมือง : ประชาชนทั่วไป

5. บทบาทอาสาสมัคร : กู้ภัย, มูลนิธิ

ซึ่งคำตอบที่ได้นักเรียนสามารถอธิบายมันออกมาได้ดีผ่านทั้ง 5 บทบาท เช่น

บทบาทผู้นำ ที่นักเรียนกล่าวถึงการวางแผนเตือนภัย การเข้าช่วยเหลือ

บทบาทสื่อ การรายงานสถานการณ์อย่างใกล้ชิด และรายงานข้อมูลที่ถูกต้องตรงกับความเป็นจริง

บทบาทหน่วยงานที่เกียวข้อง การกำกับติดตามดูแลพื้นที่ที่ประสบภัยพิบัติ

บทบาทพลเมือง การติดตามข่าวสารผ่านช่องทางต่างๆ หรือการแจ้งเตือน เพื่อเตรียมรับมือป้องกัน ระมัดระวังภัย หลีกเลี่ยง รวมทั้งทำการอพยพ

บทบาทอาสาสมัคร คอยดูแลเฝ้าระวัง และการปฐมพยาบาลเบื้องต้น

สรุปความรู้บทเรียน

ให้นักเรียนภายในชั้นเรียน หรือใครที่อยากแบ่งปันความคิดของตนเองเพิ่มเติม? ให้นักเรียนเปรียบเทียบแนวคิดบางอย่างของตนเองกับกลุ่มอื่น ๆ นักเรียนเปรียบเทียบและอภิปรายวิธีแก้ปัญหาบางอย่างที่แตกต่างกัน กระตุ้นให้ พิจารณาภัยพิบัติทางธรรมชาติแต่ละครั้งก่อนที่จะดำเนินการต่อไป

ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันให้คะแนนกลุ่มอื่น ๆ โดยการโหวตให้คะแนนกลุ่มที่เสนอแนวคิดกลุ่มของตนเองได้อย่างเหมาะสม

ภาพจากกิจกรรมในชั้นเรียน

*มีตัวอย่าง ใบงานด่านล่างนี้ FREE