ระบบหมุนเวียนเลือดของมนุษย์มีความเกี่ยวข้องกับอวัยวะต่างๆ ได้แก่ หัวใจ ซึ่งมี 4 ห้อง คอยทำหน้าที่รับและส่งเลือดไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายผ่านหลอดเลือดที่มีหลายลักษณะ ได้แก่ หลอดเลือดดำ หลอดเลือดแดง และหลอดเลือดฝอย

ภาพ : shutterstock.com

ระบบหมุนเวียนเลือด ทำหน้าที่ลำเลียงแก๊สออกซิเจน และสารอาหารต่างๆ ไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย พร้อมทั้งนำแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ และของเสียที่เกิดขึ้น กำจัดออกนอกร่างกาย ระบบหมุนเวียนเลือดประกอบด้วย หัวใจ หลอดเลือด และเลือด ซึ่งอวัยวะต่างๆ มีหน้าที่ ดังนี้

1. หัวใจ (Heart)

หัวใจของคนตั้งอยู่ในทรวงอก ระหว่างปอดทั้งสองข้าง ค่อนไปทางซ้าย ภายในมีลักษณะ เป็นโพรงแบ่งออกเป็น 4 ห้อง โดยแบ่งเป็นห้องบน 2 ห้อง เรียกว่า เอเตรียม (Atrium) ห้องล่าง 2 ห้อง เรียกว่า เวนตริเคิล (Ventricle)

หัวใจห้องบนซ้าย และห้องล่างซ้ายมีลิ้นไบคัสปิด (Bicuspid) คั่นอยู่ ส่วนห้องบนขวา และล่างขวามีลิ้นไตรคัสปิด (Tricuspid) คั่นอยู่ ซึ่งลิ้นทั้ง 2 ทำหน้าที่คอยเปิด-ปิด เพื่อไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับ

หัวใจทำหน้าที่สูบฉีดเลือดโดยการบีบตัว และคลายตัวของกล้ามเนื้อหัวใจเป็นจังหวะ ทำให้เลือดไหลไปตามหลอดเลือดต่างๆ เราสามารถตรวจสอบการทำงานของหัวใจโดยการจับชีพจร อัตราการเต้นของชีพจรของคนในสภาพปกติจะอยู่ระหว่าง 60-80 ครั้งต่อนาที

หัวใจทำหน้าที่สูบฉีดเลือดแดงไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย ขณะที่หัวใจคลายตัวก็จะสูบเลือดเข้า และขณะที่หัวใจบีบตัวก็เป็นการฉีดเลือดออกไป การเต้นของชีพจรมีความสัมพันธ์กับการออกกำลังกาย เพราะขณะที่ออกกำลังกาย ร่างกายของคนเราต้องการใช้พลังงานเพิ่มมากขึ้น การสูบฉีดเลือดภายในร่างกายจึงสูงขึ้น เมือหัวใจต้องสูบฉีดเลือดเร็วขึ้น ชีพจรจึงเต้นเร็วขึ้นด้วย

การหมุนเวียนเลือดในร่างกาย

- เลือดจากส่วนต่างๆ ของร่างกายซึ่งเป็นเลือดที่มีปริมาณแก๊สออกซิเจนต่ำ จะไหลกลับเข้าสู่หัวใจห้องบนขวา (Right atrium)

- เมื่อหัวใจบีบตัวเลือดจะไหลจากหัวใจห้องบนขวา ผ่านลิ้นหัวใจลงสู่ห้องล่างขวา (Right ventricle)

- เมือหัวใจห้องล่างขวาบีบตัว เลือดจะไหลเข้าสู่หลอดเลือดไปยังปอด เมื่อมีการแลกเปลี่ยนแก๊ส ระหว่างแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ และแก๊สออกซิเจน เลือดที่มีปริมาณแก๊สออกซิเจนสูง จะไหลกลับเข้าสู่หัวใจห้องบนซ้าย (Left atrium)

- เมื่อหัวใจห้องบนซ้ายบีบตัว เลือดจะไหลผ่านลิ้นหัวใจลงสู่ห้องล่างซ้าย (Left ventricle)

- เมื่อหัวใจห้องล่างซ้ายบีบตัว เลือดจะไหลเข้าสู่หลอดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย และเมื่อเลือดมีปริมาณแก๊สออกซิเจนต่ำก็จะไหลกลับเข้าสู่หัวใจห้องบนขวาเป็นเช่นนี้เรื่อยไป

2. หลอดเลือด (Blood Vessel)

การหมุนเวียนของเลือดจากหัวใจไปและกลับ จากส่วนต่างๆ ของร่างกายนั้น ต้องอาศัยหลอดเลือดซึ่งมีอยู่ทั่วร่างกาย หลอดเลือดในร่างกายคนเราแบ่งออกเป็น 3 ชนิด คือ

   - หลอดเลือดอาร์เทอรี (Arteries) เป็นหลอดเลือดที่นำเลือดออกจากหัวใจไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย เลือดที่อยู่ในหลอดเลือดนี้ เป็นเลือดที่มีปริมาณแก๊สออกซิเจนสูง ยกเว้นเลือดที่ส่งไปยังปอด จะเป็นเลือดที่มีปริมาณแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์สูง หลอดเลือดอาร์เทอรีมีผนังหนาไม่มีลิ้นกั้น มีความแข็งแรง เพื่อให้มีความทนทานต่อแรงดันเลือดที่ถูกฉีดออกจากหัวใจ​

   - หลอดเลือดเวน (Vein) เป็นหลอดเลือดที่นำเลือดจากส่วนต่างๆ ของร่างกายเข้าสู่หัวใจ เลือดที่อยู่ในหลอดเลือดนี้เป็นเลือดที่มีปริมาณแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์สูง ยกเว้นเลือดที่ออกจากปอดมายังหัวใจ จะเป็นเลือดที่มีปริมาณแก๊สออกซิเจนสูง ภายในหลอดเลือดนี้จะมีลิ้นป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับด้วย

   - หลอดเลือดฝอย (Capillaries) เป็นหลอดเลือดที่มีขนาดเล็กละเอียดเป็นฝอยติดต่ออยู่ระหว่างแขนงเล็กๆ ของหลอดเลือดอาร์เทอรี และหลอดเลือดเวน หลอดเลือดฝอยมีผนังบางมาก เป็นบริเวณที่มีการแลกเปลี่ยนสารอาหาร แก๊ส และสิ่งต่างๆ ระหว่างเลือดกับเซลล์ของร่างกาย

3. เลือด (Blood)

เลือดมีส่วนประกอบที่สำคัญ คือ เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด ซึ่งล้วนเป็นของแข็ง และน้ำเลือดที่เป็นของเหลว

ที่มา : trueplookpanya.com/learning/detail/33930#