เมื่อการศึกษาวรรณคดีส่องสว่างต่องานศิลปะ

รูปแบบการจัดการเรียนรู้วรรณคดีโดยบูรณาการศิลปะ โดย ผศ.ดร.บุษบา บัวสมบูรณ์ ผู้ดำเนินการวิจัยและพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ วรรณคดีโดยบูรณาการศิลปะ

โดยข้าพเจ้าได้นำรูปแบบการจัดการเรียนรู้นี้ไปใช้สอนวรรณคดีเรื่อง ทุกข์ของชาวนาในบทกวี (ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ )

กิจกรรมการเรียนรู้

ชั่วโมงที่ ๑

ขั้นที่ ๑ ประมวลสาร

๑. นักเรียนทำกิจกรรม “ข้าว” โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้

๑.๑ นักเรียนรับกระดาษโน้ตที่ครูคนละ ๑ ใบ

๑.๒ นักเรียนเขียนอะไรลงในกระดาษโน้ตก็ได้แต่สิ่งนั้นจะต้องเกี่ยวกับ “ข้าว”

๑.๓ นำกระดาษโน้ตติดหน้ากระดานหน้าห้อง

๑.๔ ครูสอบถามเพิ่มเติมเพื่อตรวจสอบความเชื่อมโยงของคำที่นักเรียนเขียนมาว่ามีความเกี่ยวข้องกับข้าวอย่างไร

๑.๕ ครูเชื่อมโยงให้เห็นว่าข้าวเป็นสิ่งที่สำคัญและไม่ใช่สิ่งที่ไกลตัวของนักเรียน

๒. นักเรียนและครูอภิปรายแกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกันในประเด็น “ที่มาของทุกข์ของชาวนาในบทกวี” ผ่าน

โปรแกรมนำเสนอภาพนิ่ง เรื่อง ทุกข์ของชาวนาในบทกวี

๓. นักเรียนทำกิจกรรม “สารความคิดจิตรภูมิศักดิ์” โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้

๓.๑ นักเรียนกลับเข้ากลุ่มเดิมของตน

๓.๒ นักเรียนรับบทประพันธ์จากวรรณกรรมเรื่อง ทุกข์ของชาวนาในบทกวี

๓.๓ นักเรียนแต่ละกลุ่มช่วยกันถอดบทประพันธ์ที่กลุ่มของตนเองได้รับ

๓.๔ นักเรียนวาดภาพที่ได้จากการแปลบทประพันธ์ที่กลุ่มของตนเองได้รับ

๓.๕ นักเรียนนำเสนอการแปลความและตีความจากกิจกรรม “สารความคิดจิตรภูมิศักดิ์”

๓.๖ นักเรียนโพสต์ผลงานของตนบนนิทรรศการออนไลน์ผ่านโปรแกรม padlet เพื่อให้เพื่อนที่มีความสนใจมาศึกษาเพิ่มเติมนอกเวลาเรียนได้

๔.  นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายตอบคำถามเพิ่มเติม

ชั่วโมงที่ ๒

ขั้นที่ ๒ บูรณาการศิลป์

๑.   นักเรียนอ่านเพื่อตีความเปรียบเทียบการอ่านกับประสาทสัมผัสที่เห็น ได้ยิน และรู้สึก ผ่านกิจกรรม สารจากความคิดจิตรภูมิศักดิ์ โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้

๑.๑  นักเรียนฟังเพลง เปิบข้าว ลิงก์เพลง : youtube.com/watch?v=TBlHMD2CW9c

๑.๒  ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายว่า “เมื่อฟังเพลงดังกล่าวทำให้เราเข้าใจบทประพันธ์ของจิตร ภูมิศักดิ์ เพิ่มขึ้นหรือไม่อย่างไร”

๑.๓  ครูแจกบทประพันธ์ เปิบข้าว ของ จิตร ภูมิศักดิ์ และให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์คุณค่าวรรณศิลป์

๑.๔  ครูและนักเรียนร่วมกันพินิจความคิดผ่านการอภิปรายในหัวข้อ “เปิบข้าวสารที่จิตรต้องการสื่อ”

ขั้นตอนที่ ๓ กำเนิดงานสร้างสรรค์

๑.นักเรียนเลือกบทที่กระทบใจนักเรียนมากที่สุดจากบทกวีที่อ่าน (เลือกได้มากกว่า ๑ บท)

๒.นักเรียนนำบทประพันธ์ที่สนใจมาสร้างสรรค์เป็นงานศิลปะประเภทต่าง ๆ เช่น วรรณรูป ภาพวาด บทเพลงบทกลอน ฯลฯ ซึ่งนักเรียนจะต้องศึกษาบทประพันธ์ในบทที่ตนสนใจอย่างละเอียดก่อนที่จะนำมาสร้างสรรค์เป็นงานศิลปะ

๓.นักเรียนเขียนเรียงความอธิบายงานศิลปะของตนในหัวข้อ “ศิลป์ของฉัน”

หมายเหตุ : ในขั้นที่ ๓ สามารถให้เป็นภาระงานของนักเรียนได้โดยผ่านการอธิบายในขั้นตอนที่ ๒ บูรณาการศิลป์ เนื่องจากงานศิลปะบางประเภทต้องใช้เวลาในการทำ

ชั่วโมงที่ ๓

ขั้นตอนที่ ๔ แบ่งปันความคิด

๑. นักเรียนทำกิจกรรม “เสนอสารผ่านงานศิลป์” โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้

๑.๑  ครูเปิดตัวอย่างการตีความเชื่อมโยงความรู้ทางวรรณกรรมมาประยุกต์เป็นงานศิลปะ

๑.๑.๑ ชื่อวิดีโอ สองใจ [เพลงจากละครวันทอง] - ดา เอ็นโดรฟิน

         ลิงก์วิดีโอ : youtube.com/watch?v=Ei1XTuWjoa8

๑.๑.๒ ชื่อวิดีโอ Thailand’s Got Talent Season 5 Semi-Final (สะบัดลาย)

        ลิงก์วิดีโอ : youtube.com/watch?v=HiDWgE8QaCA

๑.๒ นักเรียนนำเสนอผลงานศิลปะของตนเองโดยจะต้องกล่าวถึง บทประพันธ์ที่เลือก ที่มาของผลงาน

การตีความบทประพันธ์ ความรู้อื่น ๆ ที่นำมาเชื่อมโยง

๒. นักเรียนทำกิจกรรม “ศิลปะศิลปินศิลป์โดนใจ” โดยมีรายละเอียดดังนี้

๒.๑  นักเรียนเลือกผลงานศิลปะที่ตนเองชอบ ๑ ผลงาน

๒.๒  เขียนเหตุผลที่ตนเองชอบผลงานชิ้นนั้น ๆ

๓. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปในหัวข้อ “ศิลป์ส่องทางให้แก่กัน : ความรู้ทางวรรณคดีที่ได้เพิ่มเติมจากการสร้างงานศิลป์”

การวัดและประเมินผล : วัดและประเมินผลตามสภาพจริงไม่มุ่งเน้นไปที่การประเมินผลงานศิลปะโดยขึ้นอยู่กับ เกณฑ์ความงาม แต่ให้นักเรียนอธิบายแรงบันดาลใจที่มีในการสร้างงานและความหมายของผลงาน ผ่านการเขียนและการพูด

ผลการจัดการเรียนรู้ : นักเรียนได้ศึกษาเรียนรู้วรรณคดีอย่างลึกซึ่งด้วยตนเอง โดยมีครูให้ความช่วยเหลือนักเรียนเป็นระยะ เช่น การตั้งประเด็นคำถามเพื่อให้นักเรียนเห็นประเด็นการอภิปรายเกี่ยวกับลักษณะพื้นฐานของวรรณคดี นักเรียนเข้าใจวรรณคดีและได้ใช้เวลาอยู่กับวรรณคดีมากยิ่งขึ้น(ตอนทำงานศิลป์) สนุกสนานและและมีมุมมองเกี่ยวกับวรรณคดีที่น่าสนใจซึ่งนักเรียนได้จากการหาข้อมูลเพิ่มเติมเพื่อสร้างงานศิลป์

ผลงานนักเรียนที่ได้จากการศึกษาวรรณคดีและสร้างสรรรค์เป็นงานศิลปะ

ผลงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ โรงเรียนสาธิต มหาวิทยาลัยศิลปากร (มัธยมศึกษา)