✨ สอนพระพุทธศาสนายังไง ให้ Active learning ไอเดียการสอนสุดล้ำ เข้าถึงธรรมได้ในกิจกรรมเดียว

💤 เมื่อพูดถึงรูปแบบการสอนในวิชาพระพุทธศาสนา หลายคนคงนึกภาพการนั่งฟังบรรยายหลักธรรม สวดมนต์ หรือศึกษาพุทธประวัติด้วยการท่องจำหรือเป็นรูปแบบที่เรารู้จักกันในชื่อ Passive learning

จะเป็นไปได้ไหม? ที่การสอนวิชาพระพุทธศาสนาจะมีความสนุก ตื่นเต้น และท้าทายกว่าที่เคยเป็น

จะเป็นไปได้ไหมที่วิชาพระพุทธศาสนาในห้องเรียนจะเชื่อมโยงกับชีวิตประจำวัน เรียนรู้ผ่านกิจกรรมและมีความ Active learning มากกว่าเดิม?

ชวนคุณครูมาส่องคาบเรียนของครูก๊อต-วุฒิชัย คาบเรียนพระพุทธศาสนาแบบ Active learning ถ้าคุณครูพร้อมกันแล้ว มาเปิดความเป็นไปได้กัน!

จะทำอย่างไร ที่จะเปลี่ยนให้คาบเรียนพระพุทธศาสนาจาก Passive learning เป็น Active learning ดีนะ?

🥢 กิจกรรม “ลำเลียงหลักธรรม”

🏓 อุปกรณ์ประกอบกิจกรรม

1. ตะเกียบ
2. ถังใส่ลูกปิงปอง
3. ลูกปิงปอง 2 สี (เขียนชื่อหลักธรรมลงไปในลูกปิงปอง)
4. แก้วน้ำ 2 ชุด (เขียนชื่อหลักธรรมข้างแก้ว)

⏰ วิธีการเล่น

1. แบ่งนักเรียนเป็น 2 กลุ่ม นั่งเป็นแถวตอนเรียงหนึ่ง
2. ทั้ง 2 กลุ่มได้รับลูกปิงปองตามสีของตนเอง (ขาว-ส้ม)
3. ลำเลียงลูกปิงปองตามหลักธรรมที่ครูกำหนด เช่น ครูกำหนดหลักธรรมอริยสัจ 4 นักเรียนจะต้องลำเลียงลูกปิงปองที่มีคำว่า ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค โดยใช้ตะเกียบคีบส่งต่อกัน
4. ลำเลียงลูกปิงปองจากคนที่อยู่ท้ายแถว มาใส่แก้วน้ำที่อยู่หน้าแถว กลุ่มที่ทำเสร็จก่อนจะเป็นฝ่ายชนะ
5. ครูจะกำหนดให้เล่นทีละหลักธรรมจนครบทั้ง 4 หลักธรรม

🤩 สร้างการเรียนรู้เรื่อง “อริยสัจ 4” ทุกข์-สมุทัย-นิโรธ-มรรค ผ่านทักษะการแก้ไขปัญหา

ในรอบแรกๆ นักเรียนอาจจะส่งลูกปิงปองได้ไม่ดีนักหลังจากผ่านไปหลายรอบ มีการเรียนรู้ที่จะแก้ปัญหาหาวิธีใหม่ ๆ เพื่อให้ส่งลูกปิงปองได้ดีขึ้นกว่าเดิม

✨ เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับหลักธรรม “อริยสัจ 4”

1. ทุกข์ (ปัญหาที่เกิดขึ้น)
2. คีบลูกปิงปองแล้วตกพื้น ส่งหากันไม่ได้
3. สมุทัย (สาเหตุของปัญหา)
4. สาเหตุที่ทำให้ลูกปิงปองตกพื้น
5. นิโรธ (ปัญหาถูกแก้ไข)
6. ส่งต่อลูกปิงปองให้เพื่อนโดยไม่ตกพื้น
7. มรรค (วิธีการแก้ไขปัญหา)
8. ใช้สองมือจับตะเกียบ ให้ตะเกียบประสานกัน

🤩 สร้างการเรียนรู้เรื่อง “ขันธ์ 5” รูป-เวทนา-สัญญา-สังขาร-วิญญาณ ผ่านทักษะการสื่อสาร

นักเรียนใช้มือคีบลูกปิงปอง ใช้สายตามอง ใช้เสียงสื่อสาร เพื่อทำให้ผ่านภารกิจไปให้ได้

✨ เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับหลักธรรม “ขันธ์ 5”

1. รูป
2. เราใช้มือในการคีบตะเกียบส่งลูกปิงปอง
3. เวทนา
4. ตอนเล่นเกมเราอาจจะมีความรู้สึกสุข ทุกข์ เฉย ๆ
5. สัญญา
6. ต้องจำองค์ประกอบของแต่ละหลักธรรมให้ได้จึงจะส่งลูกปิงปองต่อให้เพื่อนได้อย่างถูกต้อง
7. สังขาร
8. ในขณะเล่นเกมเราอาจจะมีความคิดต่าง ๆ ขึ้นมา
9. วิญญาณ
10. การรับรู้ผ่านประสาทสัมผัส เช่น ตามองเห็นลูกปิงปอง มือคีบตะเกียบ หูฟังเสียงเพื่อน

🤩 สร้างการเรียนรู้เรื่อง “เบญจศีล”

เป็นการรักษาเจตนาที่จะควบคุมกายและวาจาผ่านข้อกำหนดและกติกาภายในกิจกรรม

นักเรียนส่วนใหญ่อยากเอาชนะในการเล่มเกมจนอาจจะลืมตัวพูดคำหยาบ ตำหนิเพื่อน หรือทำผิดกติกา จึงสร้างการเรียนรู้ในเรื่องเบญจศีลในชีวิตจริง เมื่อใช้ชีวิตประจำวันเราจำเป็นจะต้องควบคุมกาย วาจามีสติในการใช้ชีวิตตลอดเวลาโดยใช้หลักธรรมเข้ามาช่วย

✨ เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับหลักธรรม “เบญจศีล”

• ศีลข้อ 1 นักเรียนอยากชนะคู่แข่งก็เลยไปแกล้งเพื่อนอีกฝ่าย เพื่อไม่ให้เพื่อนส่งลูกปิงปองหากันได้โดยง่าย
• ศีลข้อ 4 นักเรียนด่าเพื่อนร่วมทีมที่ส่งลูกปิงปองช้า กลัวแพ้

🤩 สร้างการเรียนรู้เรื่อง “ไตรลักษณ์”

อนิจจัง-ทุกขัง-อนัตตา ผ่านทักษะการควบคุมอารมณ์

เมื่อนักเรียนเล่นเกม ทำให้รู้สึกสนุกสนาน แต่เมื่อเกมจบลง ความรู้สึกนั้นก็หายไป ทุกอย่างเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป

✨ เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับหลักธรรม “ไตรลักษณ์”

1. อนิจจัง ความไม่เที่ยงแท้แน่นอน
2. ตอนเริ่มเกมเราอาจนำเพื่อนอีกฝั่ง ตอนจบเราอาจจะแพ้ก็ได้
3. ทุกขัง ความเสื่อมสภาพ
4. มีเริ่มเกม ก็ต้องมีจบเกม มีความรู้สึกสนุก เมื่อเวลาผ่านไปความรู้สึกมันก็ค่อยๆจางลง
5. อนัตตา ไม่ใช่ตัวตนไม่มีจริง
6. สุดท้ายความรู้สึกสนุก ตื่นเต้นช่วงต้นเกม เมื่อจบเกมความรู้สึกนั้นก็หายไป

💖 สร้างการเรียนรู้เรื่อง Empathy

สุดท้ายครูก๊อตเน้นย้ำกับนักเรียนว่า “เวลามีการแข่งขัน เรามักอยากเอาชนะมากจนเกินไป มันอาจจะทำให้เราเผลอมองข้ามความเห็นอกเห็นใจที่ทุกคนควรมีให้กัน”

จะเห็นว่า หลักธรรมต่าง ๆในพระพุทธศาสนานั้นถูกเรียงร้อยเข้าด้วยกันภายในกิจกรรมเดียวและนำมาเชื่อมโยงกับการใช้ชีวิตของนักเรียนถือว่าเป็นไอเดียการสอนที่ถูกออกแบบมาเป็นอย่างดี มีความ Active learning และมีการบูรณาการศาสตร์

คุณครูสามารถลองนำไอเดียของครูก๊อตเป็นตัวอย่างเพื่อการออกแบบการสร้างการเรียนรู้ในวิชาอื่น ๆ Active learning จะไม่ใช่เพียงวาทกรรมอีกต่อไป