เรียนภัยพิบัติและแนวทางการจัดการของทวีปอเมริกาเหนือผ่านการเล่นเกมภัยพิบัติในทวีปอเมริกาเหนือ (Disasters in North America) สาระที่ 5 ภูมิศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

ปัจจุบันปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้ส่งผลให้หลายพื้นที่ในทวีปอเมริกาเหนือมีสภาพอากาศแปรปรวนผิดปกติ และเสี่ยงที่จะเผชิญกับสภาพอากาศแบบสุดขั้ว เช่น คลื่นความร้อนที่ทำให้เกิดภัยแล้งและไฟป่าขยายวงกว้าง ภัยหนาว หรือพายุหิมะรุนแรง อุทกภัยจากพายุหมุนเขตร้อนที่ทวีความรุนแรงและเกิดบ่อยครั้ง 

มาตรฐาน ส 5.1 เข้าใจลักษณะทางกายภาพของโลกและความสัมพันธ์ของสรรพสิ่งซึ่งมีผลต่อกันใช้แผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ในการค้นหา วิเคราะห์ และสรุปข้อมูลตามกระบวนการทางภูมิศาสตร์ ตลอดจนใช้ภูมิสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพ

ตัวชี้วัด ม.3/2 วิเคราะห์สาเหตุการเกิดภัยพิบัติและผลกระทบในทวีปอเมริกาเหนือ และทวีปอเมริกาใต้                                                                                                                                                     

กิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (PBL)            

ขั้นที่ 1 กำหนดปัญหา 

1. นักเรียนและครูกล่าวทักทายกัน

2. ครูใช้กิจกรรมบอกใบ้ทายคำ เพื่อกระตุ้นความสนใจเกี่ยวกับภัยพิบัติในทวีปอเมริกาเหนือ และเป็นการนำเข้าสู่การเรียน โดยครูนำคำศัพท์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับภัยพิบัติในทวีปอเมริกาเหนือ

มาให้ทายนักเรียนทายให้ถูกต้อง เช่น แซนดี แคทรีนา ฮาร์วี เออร์มา (แนวคำตอบ ชื่อพายุที่ทำให้เกิดวาตภัยครั้งร้ายแรงในทวีปอเมริกาเหนือ)

3.นักเรียนรับชมวิดีโอ เรื่อง เฮอริเคน "เออร์มา" ทวีกำลังลมรุนแรงขั้นสูงสุด จาก YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=InwmRvzSG60&t=75s)

4. หลังจากนั้นครูตั้งคำถามเพื่อกระตุ้นความคิดของนักเรียน ดังนี้

• 1) ข่าวดังกล่าวที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับเรื่องอะไร (แนวคำตอบ เฮอริเคนเออร์มา)
• 2) พายุเฮอริเคนเออร์มาส่งผลกระทบต่อประชาชนบริเวณนั้นอย่างไร (แนวคำตอบ ทำให้เกิดอุทกภัย น้ำท่วมอย่างรุนแรง สร้างความเสียหายให้กับสวนส้มในรัฐฟลอริดา ซึ่งถือเป็นซันไชน์ สเตท (Sunshine State) จากการเป็นพื้นที่ปลูกส้มขนาดใหญ่ที่สุดในสหรัฐ นอกจากนี้ประชาชนหลายล้านคนไม่มีกระแสไฟฟ้าใช้ ฯลฯ)

5.  ครูแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้และเนื้อหาให้นักเรียนทราบว่า วันนี้จะเรียนเรื่อง ภัยพิบัติและแนวทางการจัดการของทวีปอเมริกาเหนือ โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (PBL) นักเรียนจะได้ทำกิจกรรมกลุ่ม พร้อมทั้งเล่นเกมภัยพิบัติในทวีปอเมริกาเหนือ (Disasters in North America) และทำใบงาน

ขั้นที่ 2 ทำความเข้าใจกับปัญหา

6. ครูแบ่งนักเรียนออกเป็น 4-5 กลุ่ม กลุ่มละ 8-10 คน โดยคละนักเรียนแต่ละกลุ่มให้มีนักเรียน

ที่เรียนเก่ง ปานกลาง และอ่อนอยู่ภายในกลุ่ม

7.นักเรียนทำความเข้าใจปัญหาภัยพิบัติเกิดขึ้นในทวีปอเมริกาเหนือแบบเรียลไทม์ผ่าน Disaster map (https://rsoe-edis.org/eventMap)

8. นักเรียนตอบคำถามกระตุ้นความคิด ดังนี้

• 1) ภัยพิบัติทางธรรมชาติที่สำคัญในทวีปอเมริกาเหนือมีอะไรบ้าง (แนวคำตอบ อุทกภัย ไฟป่า วาตภัย แผ่นดินไหว ฯลฯ)
• 2) นักเรียนคิดว่าสาเหตุและปัจจัยใดบ้างที่ทำให้เกิดวาตภัยในทวีปอเมริกาเหนือ (แนวคำตอบ พายุทอร์นาโด พายุเฮอร์ริเคน)
• 3) นักเรียนคิดว่าสาเหตุและปัจจัยใดบ้างที่ทำให้เกิดไฟป่าในทวีปอเมริกาเหนือ (แนวคำตอบ อุณหภูมิของอากาศ การเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ การกระทำของมนุษย์ ฯลฯ)

ขั้นที่ 3 ดำเนินการศึกษาค้นคว้า                                                         

9. นักเรียนทำกิจกรรมเล่นเกมภัยพิบัติในทวีปอเมริกาเหนือ (Disasters in North America) และรับฟังกติกาการเล่น ดังนี้

เตรียมการ

ปริ้นการ์ดภัยพิบัติละ 1 ชุด และการ์ดพิเศษอีก 2 ชุด จะได้การ์ดทั้งหมด 56 ใบ

ลงมือเล่น

1)  สับการ์ดทั้งหมดรวมเป็นกองเดียว ให้คละกัน

2)  แจกการ์ดเกมภัยพิบัติให้ผู้เล่นคนละ 4 ใบ กำหนดคนเริ่มเล่นก่อนแล้วเวียนสิทธิ์ตามเข็มนาฬิกา

3)  เปิดการ์ดกองกลางใบแรกเพื่อเริ่มเล่นจากคนแรกเวียนเป็นวงกลม

4)  มี Action การเล่นดังนี้

• เมื่อถึงสิทธิ์การเล่นของตนเองให้ดูว่าในการ์ดกองทิ้งใบล่าสุดสีอะไรและเลขอะไร ซึ่งสามารถทิ้งการ์ดได้ตามสีที่ตรงกันและตัวเลขที่ตรงกัน ก่อนทิ้งการ์ดให้บอกว่าการ์ดใบในอยู่ในกลุ่มไหน (ภัยพิบัติ บริเวณที่ได้รับผลกระทบ และผลกระทบ)
• อ่านคำอธิบายต่าง ๆ ในการ์ดให้เพื่อนฟัง
• หากไม่มีสีหรือตัวเลขที่ตรงกัน ให้จั่วการ์ดจากกองกลาง 1 ใบ ถือว่าจบตาผู้เล่น จากนั้นก็เป็นสิทธิ์คนถัดไป
• ใครที่สามารถทิ้งการ์ดหมดก่อน คนนั้นชนะ

ขั้นที่ 4 สังเคราะห์ความรู้                                                                  

10. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้จากการเล่นเกมภัยพิบัติในทวีปอเมริกาเหนือ (Disasters in North America) ว่า ภัยพิบัติทางธรรมชาติที่สำคัญในทวีปอเมริกาเหนือได้แก่ อุทกภัย ไฟป่า วาตภัย

แผ่นดินไหว

11. ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับแนวทางการจัดการภัยพิบัติโดยใช้ PowerPoint เรื่อง ภัยพิบัติและแนวทางการจัดการของทวีปอเมริกาเหนือ

ขั้นที่ 5 สรุปและประเมินค่าของคำตอบ                                                   

12. นักเรียนแต่ละกลุ่มทำใบงานที่ 25 เรื่อง ภัยพิบัติและแนวทางการจัดการของทวีปอเมริกาเหนือ

ขั้นที่ 6 นำเสนอและประเมินผลงาน                                                      

13. ครูสุ่มนักเรียนนำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 2-3 กลุ่ม ครูและนักเรียนร่วมกันประเมินผลงาน

และให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม

14. ครูและนักเรียนร่วมสนทนา ซักถาม แสดงความคิดเห็น สรุปความรู้เรื่อง ภัยพิบัติและแนวทางการจัดการของทวีปอเมริกาเหนือว่า (ปัจจุบันปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้ส่งผลให้หลายพื้นที่ในทวีปอเมริกาเหนือมีสภาพอากาศแปรปรวนผิดปกติ และเสี่ยงที่จะเผชิญกับสภาพอากาศแบบสุดขั้ว เช่น คลื่นความร้อนที่ทำให้เกิดภัยแล้งและไฟป่าขยายวงกว้าง ภัยหนาว หรือพายุหิมะรุนแรง อุทกภัยจากพายุหมุนเขตร้อนที่ทวีความรุนแรงและเกิดบ่อยครั้ง ลักษณะทางกายภาพของทวีปอเมริกาเหนือส่งผลต่อการเกิดภัยพิบัติและผลกระทบที่แตกต่างกัน ดังนั้นการจัดการภัยพิบัติในทวีปอเมริกาเหนือจะช่วยให้มนุษย์อาศัยอยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างยั่งยืน)

สิ่งที่นักเรียนจะได้หลังเล่นเกมคือนักเรียนได้รู้ในเรื่องของภัยพิบัติสำคัญ สาเหตุการเกิด ผลกระทบ บริเวณที่เกิด และแนวทางการจัดการภัยพิบัติ นักเรียนได้เรียนรู้การทำงานเป็นกลุ่ม การลงมือปฏิบัติด้วยตนเองโดยมีครูเป็นผู้อำนวยความสะดวก (facilitator) หรือผู้สนับสนุนการเรียนรู้