มาแชร์ไอเดียการสอนประวัติศาสตร์สากลครับ

ด้วยความที่อยากจะลองปรับเปลี่ยนการสอนเรื่องอารยธรรมโบราณ

จากที่จะต้องอธิบายและแยกทำกิจกรรมเป็นอารยธรรมต่าง ๆ

ก็ได้ กำหนดเป็น "ธีม" ในการสอนแทนครับ โดยการวิเคราะห์เนื้อหาและจับศาสตร์ต่าง ๆ มาบูรณาการกันจนกลายเป็นไอเดียการสอน

"ภูมิศาสตร์กับการสร้างสรรค์อารยธรรมโบราณ"

โดยหลัก ๆ คือ ให้นักเรียนเชื่อมโยงปัจจัยทางภูมิศาสตร์เข้ากับการสร้างสรรค์อารยธรรมโบราณในภูมิภาคต่าง ๆ

วัตถุประสงค์ของการจัดการเรียนรู้ครั้งนี้คือ

ด้านความรู้ : นักเรียนสามารถวิเคราะห์และอธิบายลักษณะทางภูมิศาสตร์ที่ส่งผลต่อการสร้างสรรค์อารยธรรมโบราณ

ด้านทักษะ : นักเรียนสามารถอภิปราย สืบค้น และนำเสนอลักษณะทางภูมิศาสตร์ที่ส่งผลต่อการสร้างสรรค์อารยธรรมโบราณ

ด้านเจตคติ : นักเรียนเห็นความสำคัญของการศึกษาทางภูมิศาสตร์ที่มีผลต่อการศึกษาทางประวัติศาสตร์

โดยกำหนดลักษณะพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ออกเป็น 4 พื้นที่ คือ

1) ที่ราบลุ่มแม่น้ำ (Flood Plain)

2) หุบเขาและแอ่งหุบเขา (Valley Basin)

3) ทะเลทราย (Desert)

4) ชายฝั่งทะเล (Coast)

แล้วแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่ม โดยการให้นับเลข 1 - 4 แบ่งตามหมายเลข ทำให้นักเรียนในห้องคละกลุ่มกัน เกิดการแลกเปลี่ยนกันมากขึ้น และได้สลับบทบาทในการทำงานกลุ่มบ้าง

มีประเด็นหลัก ๆ ในการอภิปรายกลุ่มคือ

1. ลักษณะทางภูมิศาสตร์ของที่ตั้งที่ได้รับเป็นอย่างไร เช่น ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่, ภูมิอากาศ, ทรัพยากรธรรมชาติ

2. อารยธรรมโบราณใดบ้างที่สัมพันธ์กับลักษณะทางภูมิศาสตร์ของที่ตั้งที่ได้รับ และสัมพันธ์กันอย่างไร

3. ผลจากลักษณะทางภูมิศาสตร์ที่มีต่อการสร้างสรรค์อารยธรรมโบราณ ในด้านการปกครอง เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม

แต่ในกิจกรรมมีโจทย์ท้าทายให้กับนักเรียนแต่ละกลุ่ม โดยจะแจกเซ็ตภาพอารยธรรมโบราณในที่ต่าง ๆ ให้กับนักเรียน ซึ่งในเซ็ตภาพนั้น จะมีภาพที่สื่อถึงอารยธรรมโบราณสำคัญ ๆ จำนวน 7 แหล่งอารยธรรม ได้แก่

อารยธรรมเมโสโปเตเมีย / อารยธรรมอียิปต์ / อารยธรรมกรีก / อารยธรรมโรมัน / อารยธรรมเปอร์เซีย / อารยธรรมจีน / อารยธรรมอินเดีย

ในแต่ละอารยธรรมจะมีภาพอยู่ 4 - 5 ภาพ

เช่น

- อารยธรรมเมโสโปเตเมีย มีภาพ ซิกกูแรต, แผ่นดินเหนียวจารึกอักษรลิ่ม, สวนลอยบาบิโลน, แผ่นสลักพระเจ้าฮัมมูราบี, เรือของชาวฟินิเชียน

- อารยธรรมอียิปต์ มีภาพ พีระมิด, สุริยเทพรา, ต้นปาปิรุส, มัมมี่, คัมภีร์มรณะ

โดยโจทย์ท้าทายนี้คือ ให้นักเรียนช่วยกันค้นหาว่าภาพใดที่สัมพันธ์กับลักษณะของแหล่งที่ตั้งที่นักเรียนได้รับ ซึ่งนักเรียนจะต้องวิเคราะห์ให้ได้ก่อนว่าลักษณะที่ตั้งนั้น ๆ สัมพันธ์กับแหล่งอารยธรรมใด เมื่อรู้แล้วว่าเป็นอารยธรรมใด นักเรียนจะหาต่อว่าภาพที่ให้ไปนั้น มีภาพใดที่เป็นของแหล่งอารยธรรมนั้น ๆ บ้าง

หลังจากนั้นจึงให้ออกมานำเสนอแต่ละแหล่งที่ตั้ง แล้วร่วมกันสรุปปัจจัยทางภูมิศาสตร์ที่มีผลต่อการสร้างสรรค์อารยธรรมโบราณ

ผลสะท้อนจากการจัดกิจกรรมนี้คือ ทำให้นักเรียนสามารถเชื่อมโยงความรู้ทางภูมิศาสตร์กับประวัติศาสตร์เข้าด้วยกัน เพื่อให้นักเรียนเห็นความสำคัญของการศึกษาทางภูมิศาสตร์ที่มีผลต่อการศึกษาทางประวัติศาสตร์ นักเรียนได้ร่วมลงมือในการค้นหาภาพ ใช้เทคโนโลยีเข้าช่วยในการค้นหา และที่สำคัญคือ เราเห็นนักเรียนได้สลับบทบาทในการทำงานกลุ่ม จากนักเรียนที่เคยต้องเขียนอย่างเดียวในกลุ่มเก่า ก็ได้รับบทบาทอื่น ๆ เพราะมีเพื่อนคนอื่นเขียนแทน เป็นต้น

พอได้ปรับมาเป็นการสอนเป็นธีม ก็ช่วยร่นระยะเวลาในการอธิบายแต่ละอารยธรรมไปเยอะเลย และทำให้เห็นความสัมพันธ์ของการสร้างสรรค์อารยธรรมโบราณในแต่ละแหล่งด้วย