เล่นกับคำ : ข้อจำกัดของเรื่องราวและวิธีการทางประวัติศาสตร์

ประวัติศาสตร์ คือ การปะติดปะต่อเรื่องราวต่าง ๆ ตามหลักฐานที่มี...

แต่มันก็ยากอยู่นะ....ที่จะศึกษา

แล้วอะไรที่ว่ายาก...

ถ้าเรารู้และเข้าใจว่า อะไรคือ อุปสรรรค หรือ ข้อจำกัดที่จะต้องเจอในการศึกษาประวัติศาสตร์ เราก็จะได้เข้าใจ และเตรียมพร้อมที่จะเริ่มทำการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ต่อไป...

กิจกรรมนี้พยายามจะสะท้อนให้นักเรียนเห็นความยาก/อุปสรรค ของการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร์

Concept : เพื่อจำลองสถานการณ์ให้นักเรียน ได้ทำงานกับหลักฐานทางประวัติศาสตร์ (สมมุติขึ้นนะ ในที่นี้สมมุติว่าเป็น จารึกอักษร) ซึ่ง มีจำนวนมาก หายาก ต้องนำมาประติดประต่อเป็นเรืองราว

ก่อนถึงคาบ : เตรียมการสอน

• 1. ครู เตรียมคำที่สื่อถึงข้อจำกัด และ ข้อดีของวิธีการทางประวัติศาสตร์ ถอดคำมาจากแบบเรียน ประวัติศาสตร์ ม.3 เช่นคำว่า มีน้อย (หลักฐานมีน้อย) ระวัง ไม่จดบันทึก ทำความเข้าใจ คิดสร้างสรรค์ เวลามีน้อย รวบรวม หายาก แตกต่าง หลายมุม(มอง) รอบคอบ ฯลฯ ในที่นี้เตรียมไว้ 16 คำ
• 2. ครูนำคำที่คัดเลือกแล้ว มาเขียนลงในกระดาษแผ่นเล็ก ๆ โดยกระดาษแผ่นเล็ก 1 แผ่น ให้เขียน 1 อักษร ทำให้ครบทุกคำที่คัดมา (ซึ่งจะเยอะมากก เป็นปึก ๆ เลย) ในที่นี้ทำไว้ 2 ชุด เพราะจะแบ่งนักเรียนเป็น 2 ทีม

เริ่มคาบ : จำลองสถานการณ์เป็นนักขุดค้น แปลความ ปะติดปะต่อคำ

• พูดถึงการขุดค้นทาโบราณคดี การศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ปัญหาอุปสรรคต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น แล้วให้นักเรียนแบ่งเป็น 2 ทีม
• บัตรอักษร (ขอเรียกว่า จารึก เพราะตัวอักษรเป็นลายมือครู อ่านยากแน่นอน55555) เตรียมบัตรตัวอักษรของคำตามที่กำหนด ซึ่งคละและปะปนอย่างมากกมาย (16 คำ แต่ละคำแยกตัวอักษรอีก กี่ใบก็ไม่รู้ ลายตามากก)
• ภารกิจเริ่ม...ให้นักเรียนดูคำใบ้ คือ คำที่ครูเตรียมไว้เพื่อเป็นแนวทางในการสืบค้น ค้นหาหลักฐาน ซึ่งคำทั้งหมดสื่อถึงขอจำกัด และข้อดีของวิธีการทางประวัติศาสตร์ ตามเวลาที่กำหนด จากการสุ่มเปิดเลขหน้าหนังสือ โดยเอาตัวท้ายมาบวกกัน จะได้เป็นจำนวนนาที ที่ นักเรียน จะมีโอกาสได้ดูร่องรอยหลักฐาน (คำที่ครูเขียนไว้) บางกลุ่มได้ดูแค่ 1 นาที บางกลุ่มได้ดู 7 นาที
• ในช่วงเวลาที่กำลังดูนี้นักเรียน จะต้องวางแผนให้สมาชิกในทีม ดูและจำคำให้ได้มากที่สุด แต่......ห้ามจด ห้ามเขียน
• เมื่อหมดเวลา ทั้ง 2 ทีม....ให้นำบัตรอักษรมาเทลงในกลุ่ม และเริ่มให้ นักเรียน ปะติดปะต่อ คำ (หลักฐาน/จารึก) ให้เป็นคำที่สมบูรณ์ (เพิ่มความสนุก โดย กำหนด กติกา ใครเสร็จก่อนชนะ บางกลุ่มที่ได้เวลาน้อย ทำเสร็จก่อน เพราะวางแผนช่วยกันจำคำได้ดี)
• ระหว่างนักเรียนต่อคำ ครูอธิบายเสริมเพิ่มเติมไปในแต่ละคำที่ต่อเสร็จแล้วว่า เป็นอุปสรรค หรือ เป็นข้อดีอย่างไรในการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร์
• ครูเข้าตรวจสอบจำนวนคำครบถ้วนตามกำหนดหรือไม่

• จากนั้น ให้ นักเรียนจับคู่ แล้วนำคำทั้ง 16 คำนั้นมาแต่งเรียบเรียงเป็นเรื่องราวให้ได้ ถึงแม้คำนั้นจะไม่เข้ากันเลยก็ตาม จะต้องแต่งให้เป็นเรื่องราวให้ได้ ไม่จำกัดแนวคิด ไอเดีย อยากนำคำทั้ง 16 คำมาแต่งเป็นเรื่องอะไรก็ได้ (สมมุติว่าเรากำลังจารึกเรื่องราวอยู่)
• จากนั้นให้ วิเคราะห์ วลี หรือ ประโยคในเรื่องที่แต่งขึ้นว่า วลี หรือ ประโยคไหน ที่สื่อถึง “ข้อจำกัด และ ประโยชน์ในการศึกษาประวัติศาสตร์ได้ดีที่สุด” ขั้นนี้ยากสุด เนื่องจาก ต้องวิเคราะห์ แปลความ ถอดความ และเข้าใจข้อจำกัด และคุณค่าของการศึกษา จึงจะถอดรหัสวลี หรือ ข้อความนั้นออกมาให้ได้