"Like branches on a tree, we all grow in different directions, yet our roots remain as one." - Anonymous

"เช่นเดียวกับกิ่งก้านบนต้นไม้ เราทุกคนเติบโตไปในทิศทางที่ต่างกัน แต่รากของเรายังคงเป็นหนึ่งเดียวกัน" - นิรนาม

ครอบครัวของนักเรียนจะส่งผลต่ออาชีพที่นักเรียนเลือกในอนาคตอย่างไร? ก็เป็นคำถามในฐานะพวกเราชาวครูที่ปรึกษา ผมอยากให้ลืมความเป็นครูประจำกลุ่มสาระไปก่อน เพราะเราทุกคนเป็นครูที่ปรึกษาที่จะดูแลเด็กๆแบบยาวๆเลย การชวนเด็กๆมาพูดคุยเรื่องอาชีพจึงเป็นสิ่งสำคัญ

จากแนวคิดที่ว่า ครอบครัวของเราจะส่งผลต่ออาชีพที่เราเลือกในอนาคตอย่างไร? คำถามนี้อาจมีอิทธิพลเชิงบวกที่อาจดึงดูดเราให้มาสู่อาชีพบางอาชีพ หรืออาจมีอิทธิพลเชิงลบที่อาจทำให้เราละทิ้งอาชีพบางอย่าง ทั้งสองทางนี้สามารถมีบทบาทที่สำคัญได้ จริงๆแล้วก็เป็นเรื่องน่าสนุกที่ได้คิดว่าการเลือกอาชีพของสมาชิกครอบครัวมีอิทธิพลต่อชีวิตนักเรียนอย่างไร และการเลือกของนักเรียนอาจเป็นเช่นนั้นก็ได้ กิจกรรมนี้จะช่วยนักเรียนในการเรียนรู้เกี่ยวกับการใช้ทักษะและบทบาทที่แตกต่างกันในชุมชนและครอบครัวของนักเรียนเอง ลองมาดูที่อาชีพที่เลือกโดยพ่อ แม่ ปู่ย่าตายาย ป้า ลุง หรือคนพิเศษอื่น ๆ ในชีวิตของนักเรียนกันเถอะ

เรื่องนี้ก็เป็นเรื่งเก่าแหละ แต่การค้นหาอาชีพไม่เคยเก่า ยังคงสดใหม่ มีชีวิต และเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ผมได้ออกแบบกระบวนการจัดการเรียนรู้ใหม่ ให้เป็น active learning มากขึ้น อยากให้ครูทุกท่านได้ลองนำไปจัดการเรียนรู้ดูครับ

แหล่งอ้างอิง

https://read.nxtbook.com/acuhoi/talking_stick/may_2021/family.html

https://prod-media.asvabprogram.com/CEP_PDF_Contents/Family_Career_Tree_Student.pdf

https://www.elephango.com/index.cfm/pg/k12learning/lcid/10057/Career_Family_Tree

https://breitlinks.com/careers/career_pdfs/familytreews.pdf

https://www.alamy.com/stock-photo/family-tree-genealogy.html?sortBy=relevant

แผนการจัดการเรียนรู้ของ a-chieve

ชื่อแผนการสอน : Family Career Tree 

ระดับชั้น : มัธยมศึกษาปีที่ 4

ระยะเวลา : 2 ชั่วโมง

การจัดการเรียนรู้ : Active Learning โดยใช้ Learning Curve (มะขามป้อม)

กระบวนการจัดการเรียนรู้ (Learning Process) ชั่วโมง 1 

ขั้นนำ (intro+stimulate)

1. ครูติดภาพต้นไม้ 1 ต้น ไว้ที่กระดานหน้าห้อง (ถ้าห้องเรียนสามารถนั่งเป็นวงกลม ให้วางรูปต้นไม้นั้นไว้ตรงกลางวงกลม) 

2. ให้นักเรียนพูดคนละ 1 คำที่เกี่ยวกับต้นไม้ต้นนี้ แต่ละคนต้องตอบไม่ซ้ำกัน ให้ตั้งใจฟังคำตอบเพื่อน (ไม่ว่าจะเป็นสีของต้นไม้ องค์ประกอบของต้นไม้ กิ่ง ก้าน ใบ รากฯ ตามสะดวก) ครูบันทึกสิ่งที่นักเรียนเขียน

3. ครูชวนนักเรียนคิดในประเด็น “หากคนเราเปรียบเทียบได้กับต้นไม้ แล้วดินคืออะไร” (Keyword เป็นงาน เงิน ครอบครัว ฯลฯ เพื่อให้ครูนำไปสู่การทำผังสมาชิกครอบครัว) ท้าทายให้นักเรียนตอบพร้อมให้เหตุผล สัก 2-3 คน 

ขั้นกิจกรรม (learning experience)

4.ชวนนักเรียนคิด ต้นไม้ 1 ต้นนี้เป็นครอบครัวของนักเรียน คนในครอบครัวของนักเรียนประกอบอาชีพอะไรบ้าง 

5. ครูชวนนักเรียนคิดเกี่ยวกับคุณค่าของอาชีพว่ามันมีความเท่าเทียมกัน ไม่ว่าผู้นั้นจะประกอบอาชีพใด (ให้เห็นภาพของอาชีพที่เป็นหน่วยเดียวกัน คือ 1 คน 1 อาชีพ ทุกคนประกอบอาชีพตามที่ตนเองได้เลือกแล้ว)

6. ครูชวนนักเรียนวาดผังสมาชิกครอบครัว เขียนชื่อคนในครอบครัว หรือคนใกล้ชิดในชุมชนที่เราสนใจ ในใบงาน “My family and community career stories” ที่แจกให้

7.นักเรียนเขียนอาชีพของคนในครอบครัวตามที่ตนเองรู้จัก

8. ครูให้นักเรียนเลือกคน 3 คนในครอบครัวที่นักเรียนสนใจอยากจะรู้ข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพ หรือเส้นทางการประกอบอาชีพของเขามากที่สุด โดยระบุเหตุผลที่เราสนใจ

9. แบ่งกลุ่ม 3 – 4 คน เล่าเรื่องราวของคนที่เลือกให้เพื่อนฟัง (ครูย้ำให้ทุกคนในกลุ่มได้แบ่งปัน) 

NOTE: ไม่จำเป็นต้องเลือกคนที่เรารู้ข้อมูลเขาเยอะที่สุด แต่ขอให้เป็นคนที่เราคิดว่าเรื่องราวหรืออาชีพเขาน่าสนใจ

ขั้นสรุป (conclusion + reflection + apply)

9. ชวนกลับเข้าวงใหญ่ เพื่อสรุปสิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้จากกิจกรรมวันนี้ และกิจกรรมวันนี้สามารถนำนักเรียนไปเรียนรู้เรื่องอะไรได้อีกบ้าง 

10. การบ้านวันนี้ เลือกอาชีพของคนที่นักเรียนสนใจใน Family Career Tree มา 1 คน เพื่อสัมภาษณ์ในประเด็น เส้นทางกว่าจะมาทำอาชีพนี้ (มีชุดคำถามสัมภาษณ์ท้ายบท) บอกให้นักเรียนเลือกอาชีพที่สนใจเพื่อสัมภาษณ์ในประเด็นกว่าจะมาเป็นอาชีพนี้ อาจจะมีคำถาม หรือบอกนักเรียนให้ชัดขึ้น เพื่อเตรียมคำถามไปสัมภาษณ์ 

11. ชั่วโมงต่อไปให้พับเครื่องบินกระดาษมาส่งคนละ 1 ลำ

กระบวนการจัดการเรียนรู้ (Learning Process) ชั่วโมง 2

ขั้นนำ (intro + stimulate)

1. ครูขอชมเครื่องบินกระดาษที่ให้ทำเป็นการบ้าน

2. ชวนนักเรียนคิดว่าเครื่องบินเกี่ยวข้องกับอาชีพอะไรได้บ้าง ชวนคิดว่า นอกเหนือจากนักบินและแอร์โฮสเตส ช่างซ่อมเครื่องบิน ฯ มีอาชีพอะไรอีกบ้าง (ครูค้นคว้าเพิ่มเติม) ขอคำตอบสัก 2-3 คน 

3. ชวนคิดต่อว่าผู้โดยสารบนเครื่องบินคงมีหลายหลากอาชีพแน่นอน ครูอวยพรให้นักเรียนได้มีงานทำและมีเงินซื้อตั๋วเครื่องบินไปที่ที่อยากไป เครื่องบินเป็นสัญลักษณ์แห่งความฝันของเด็กๆ 80 เปอร์เซ็นของเด็กๆทั่วโลกฝันว่า อยากขึ้นเครื่องบิน ฝันว่าอยากเป็นนักบิน 

ขั้นกิจกรรม (learning experience)

4. ครูขอชมการบ้านที่นักเรียนไปสัมภาษณ์คนในครอบครัว ขอชมการถ่ายคลิปสั้นๆตอนสัมภาษณ์ เพื่อให้เพื่อนๆดู เพราะจะได้เห็นได้ชัดว่านักเรียนได้ไปทำมา เฉพาะคนที่สะดวกสัก 2 คลิป

5. เมื่อดูคลิปจบแล้วให้นักเรียนเล่าความว้าวและประทับใจในคำตอบ หรือสิ่งที่ชื่นชมเจ้าของอาชีพนั้น (4-5 คน) ผู้ชมคลิปก็สามารถบอกเล่าความประทับใจจากคลิปได้ 

6. ครูชวนนักเรียนตอบคำถามสำหรับนักเรียนที่ไม่สะดวกตอบข้อที่ผ่านมาว่า นักเรียนได้เรียนรู้อะไรจากการออกไปสัมภาษณ์นั้น (2-3 คน)

7. ให้นักเรียนเข้ากลุ่มไปพูดคุยกับเพื่อนในประเด็น สิ่งที่ตัวฉันได้เรียนรู้จากการสัมภาษณ์อาชีพ หรือ เป็นบทเรียนกับตัวเองเพื่อเป็นแนวทางการเลือกประกอบอาชีพต่อไปในอนาคต

8. ให้นักเรียนส่งตัวแทนกลุ่มละ 1 -2 คนเพื่อแชร์จากการสะท้อนในกลุ่ม

ขั้นสรุป (conclusion + reflection + apply)

9. ครูชวนนักเรียนกลับมาอยู่กับตัวเอง เพื่อทำใบงานเดี่ยว ให้นักเรียนเขียนจดหมายบอกตัวเอง ในอีก 60 ปี ข้างหน้า (ใบงานท้ายบท) ครูชวนนักเรียนเขียนไปพร้อมกับตัวครูเองก็ได้

10. ให้นักเรียนบอกตัวเองคนละ 1 ประโยค และอธิษฐานกับเครื่องบินกระดาษแล้วปล่อยให้เครื่องบินกระดาษล่องลอยไปอย่างมีความสุขก่อนจบชั่วโมง 

Tips

1.ก่อนการจัดกิจกรรมชั่วโมงนี้ ในข้อ 3 วิธีการจัดการเรียนรู้ ควรเป็นกิจกรรมที่ครูเตรียมบอกเด็กก่อนล่วงหน้า โจทย์ “หากคนเราเปรียบเทียบได้กับต้นไม้ แล้วดินคืออะไร” กรณีมีเด็กที่ไม่ได้อยู่กับพ่อแม่ ให้เขาได้นึกถึงผู้ที่เลี้ยงดูเขาในปัจจุบัน 

ข้อควรระวัง

1.ขอให้ครูพูดเป้าหมายของกิจกรรม ป้องกันการบูลลี่เรื่องอาชีพ ให้ครูย้ำคุณค่าของทุกอาชีพก่อนเริ่มกิจกรรมด้วย

สื่อ/แหล่งการเรียนรู้

1. อุปกรณ์ที่คุณครูต้องเตรียมเพิ่ม 

-เอกสารอ่านเพิ่มเติมสำหรับครู เรื่อง Family Tree 

2. ใบงาน

-ใบงาน “My family career tree”

-ใบงานจดหมายบอกตัวเอง ในอีก 60 ปี ข้างหน้า

3. แหล่งเรียนรู้

-คลิปสัมภาษณ์อาชีพของนักเรียนรายบุคคล

การเรียนรู้ Family Career Tree มีผลลัพธ์ที่สำคัญต่อนักเรียนและการพัฒนาสามารถต่างๆ ได้ดังนี้:

1. เข้าใจครอบครัวและอาชีพ นักเรียนจะมีความเข้าใจเกี่ยวกับสมาชิกในครอบครัวและอาชีพที่พวกเขาอาจสนใจในอนาคต นี้ช่วยในการสรรหาความรู้และความเข้าใจของนักเรียนเกี่ยวกับครอบครัวและที่อาจเป็นอาชีพที่มีความสนใจ

2. การวางแผนอาชีพ Family Career Tree ช่วยให้นักเรียนสามารถวางแผนเกี่ยวกับอาชีพที่เขาสนใจและประหยัดเวลาในการตัดสินใจอนาคตอาชีพของตนเอง

3. สร้างความตั้งใจ การรู้จักครอบครัวและอาชีพอาจช่วยสร้างความตั้งใจในการเรียนและกำหนดเป้าหมายอาชีพ

4. ส่งเสริมการร่วมมือในครอบครัว Family Career Tree ช่วยสร้างโอกาสในการส่งเสริมการสนับสนุนและการพูดคุยในครอบครัวเกี่ยวกับความสนใจและอนาคตของนักเรียน

5. การพัฒนาทักษะสำหรับการวางแผนอาชีพ นักเรียนอาจพัฒนาทักษะการวางแผนอาชีพ เช่น การทำการวางแผน, การค้นหาข้อมูล, การตัดสินใจ, และการจัดการเวลา

6. การเสริมสร้างความรับผิดชอบ การเรียนรู้ Family Career Tree ส่งเสริมความรับผิดชอบต่อการวางแผนอาชีพของตนเองและครอบครัว

7. เสริมสร้างการพูดคุยและความใกล้ชิด การสนับสนุนนักเรียนในการแสดงความคิดเห็นและความรู้สึกในครอบครัวสามารถเสริมสร้างการพูดคุยและความใกล้ชิดในครอบครัว

Family Career Tree ช่วยในการพัฒนาทักษะและการเรียนรู้ที่มีคุณค่าต่อนักเรียนเพื่อการวางแผนและการพัฒนาอาชีพของนักเรียนในอนาคต