ครูสายเขียวห้ามพลาด!! ไอเดียการใช้ iNaturalist ในการสอน

ครูสายเขียวห้ามพลาด!! ไอเดียการใช้ iNaturalist ในการสอน

บทนำ

iNaturalist เป็นแพลตฟอร์มในการเรียนรู้และทำให้คุณครูและนักเรียนสามารถเป็นส่วนหนึ่งของในชุมชนนักวิทยาศาสตร์พลเมืองทั่วโลกได้ผ่านการสำรวจธรรมชาติรอบตัว ในบทความนี้ผู้เขียนขอนำเสนอการนำ iNaturalist มาใช้ในการจัดการเรียนรู้จากการถอดบทเรียนของผู้เขียนในช่วงที่ผ่านมา เพื่อเป็นแนวทางและจุดประกายคุณครูโดยเฉพาะคุณครูสายเขียว อย่างคุณครูที่ชอบเรื่องราวของธรรมชาติ คุณครูชีววิทยา หรือคุณครูสิ่งแวดล้อม

iNaturalist คืออะไร 

iNaturalist เป็นแพลตฟอร์มออนไลน์ที่เปิดกว้างสำหรับทุกคน ช่วยให้ผู้คนทั่วโลกสามารถค้นหา เรียนรู้ และบันทึกการค้นพบเกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพของโลก ผู้ใช้สามารถอัปโหลดรูปภาพและเสียงของสิ่งมีชีวิตที่พวกเขาพบเห็น ชุมชนนักวิทยาศาสตร์พลเมืองของ iNaturalist จะช่วยระบุสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ ทำให้ผู้คนสามารถเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่อยู่รอบตัว และเป็นชุมชนของผู้คนที่มีความหลงใหลในธรรมชาติ ผู้ใช้ iNaturalist สามารถเชื่อมต่อกับผู้อื่น แบ่งปันการค้นพบ เรียนรู้จากกันและกัน และร่วมมือกันเพื่อปกป้องโลกธรรมชาติ โดยคุณครูสามารถใช้ทั้งบนสมาร์ทโฟนหรือรูปแบบเว็บไซต์

ภาพที่ 1 ภาพรวมของการใช้ iNaturalist

การใช้งาน iNaturalist เบื้องต้น

1. ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน iNaturalist

           - ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน iNaturalist ฟรีจาก App Store หรือ Google Play Store

           - สร้างบัญชีผู้ใช้โดยใช้ที่อยู่อีเมลหรือบัญชีโซเชียลมีเดียของคุณครูหรือนักเรียน ** Naturalist จะขออนุญาตเข้าถึงตำแหน่งของเรา ข้อมูลนี้จะใช้เพื่อบันทึกตำแหน่งการค้นพบ

2. ค้นหาสิ่งมีชีวิต

           - ถ่ายรูปสิ่งมีชีวิต AI ของ iNaturalist จะพยายามระบุสิ่งมีชีวิตให้

3. บันทึกการค้นพบ

           - ถ่ายรูปหรือวิดีโอของสิ่งมีชีวิต

           - บันทึกข้อมูลเกี่ยวกับการค้นพบของคุณ เช่น ตำแหน่ง วันที่ เวลา สภาพอากาศ ฯลฯ

           - การค้นหาชื่อวิทยาศาสตร์ ชื่อสามัญ หรือลักษณะอื่นๆ (คุณครูหรือนักเรียนอาจระบุกว้าง ๆ ไว้ก่อนก็ได้หากไม่รู้ว่าเป็นชนิดใดหรือกลุ่มใด เช่น ระบุเป็น นก ปลา เห็ด )

           - สามารถเพิ่มบันทึกเสียง หรือเขียนคำอธิบายเพิ่มเติมได้

4. แชร์การค้นพบของคุณครูหรือนักเรียน

           - แชร์การค้นพบของคุณกับชุมชน iNaturalist

           - ผู้เชี่ยวชาญและนักวิทยาศาสตร์พลเมืองอื่นๆ จะช่วยระบุสิ่งมีชีวิตที่แชร์

           - สามารถเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตที่คุณพบเห็นจากผู้อื่นในชุมชนได้

สำหรับบทความนี้ผู้เขียนนำเสนอการใช้งานเบื้องต้นเท่านั้น คุณครูสามารถศึกษาวิธีการใช้เพิ่มเติมเติมได้จากแหล่งต่าง ๆ ดังนี้

- คู่มือการใช้ app iNaturalist: https://greenworld.or.th/wp-content/uploads/2022/04/nbag.pdf

- การใช้ iNaturalist (web): https://youtu.be/RXTGCy9U9FA?si=AjQ0resHRw4ey0l0

- Workshop online : Ep3 สอนใช้แอพพลิเคชั่น iNaturalist: https://youtu.be/ccqddTjHDTU?si=A08JXocBJg7sGrIK

ภาพที่ 2 การใช้งาน iNaturalist เบื้องต้น

ประโยชน์จากการใช้ iNaturalist ในการจัดการเรียนรู้

iNaturalist เป็นแอปพลิเคชันที่นักเรียนตั้งแต่ระดับประถมศึกษาจนถึงมัธยมศึกษาสามารถใช้ได้ จากประสบการณ์ของผู้เขียนมีความเห็นว่าแอปพลิเคชันดังกล่าวเหมาะสำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษามากกว่าประถมศึกษา เนื่องจากอาจจะต้องใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ที่ลึกระดับหนึ่ง แต่ก็ขึ้นกับจุดประสงค์ของผู้ออกแบบกิจกรรมว่าต้องการให้ผู้เรียนบรรลุผลการเรียนรู้เรื่องใด โดยผู้เขียนขอนำเสนอประโยชน์จากการใช้ iNaturalist ในการจัดการเรียนรู้ชีววิทยาหรือสิ่งแวดล้อมโดยเฉาพะระดับมัธยมศึกษา ดังนี้

1. ส่งเสริมให้นักเรียนฝึกทักษะการสังเกตและบันทึกข้อมูล

           - นักเรียนสามารถสร้างบัญชี iNaturalist ของตนเองและเริ่มบันทึกการสังเกตการณ์ของพวกเขาเกี่ยวกับพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ในบริเวณใกล้เคียง พวกเขาสามารถถ่ายรูป บันทึกเสียง หรือเขียนบันทึกเกี่ยวกับสิ่งที่พวกเขาพบเห็น

           - ครูสามารถสร้างโครงการ iNaturalist เพื่อให้นักเรียนทำงานร่วมกันเพื่อสำรวจหัวข้อเฉพาะ ตัวอย่างเช่น นักเรียนสามารถทำงานร่วมกันเพื่อสร้างรายการพืชทั้งหมดที่พบในสวนสาธารณะในท้องถิ่น หรือเพื่อระบุแมลงทั้งหมดที่พบในสนามโรงเรียนซึ่งจะอยู่ในตัวอย่างจากประสบการณ์ของผู้เขียนด้วย

2. เรียนรู้เกี่ยวกับพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ

           - iNaturalist มีฐานข้อมูลขนาดใหญ่ของสิ่งมีชีวิตที่บันทึกไว้แล้ว นักเรียนสามารถใช้ฐานข้อมูลนี้เพื่อเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่พวกเขาพบเห็น

           - ครูสามารถใช้ iNaturalist เพื่อสร้างแบบทดสอบและกิจกรรมอื่น ๆ เพื่อประเมินความรู้ของนักเรียนเกี่ยวกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

3. พัฒนาให้เกิดวิทยาศาสตร์พลเมือง

           - iNaturalist เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพสำหรับการติดตามการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม นักเรียนสามารถใช้ iNaturalist เพื่อบันทึกการสังเกตการณ์เกี่ยวกับสภาพอากาศ มลพิษ และการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศ

           - ครูสามารถใช้ iNaturalist เพื่อสอนนักเรียนเกี่ยวกับปัญหาสิ่งแวดล้อมและกระตุ้นให้พวกเขาลงมือช่วยปกป้องสิ่งแวดล้อม

           จากประโยชน์จากการใช้ iNaturalist ในการจัดการเรียนรู้ จะเห็นได้ว่าแอปพลิเคชันดังกล่าวมีประโยชน์อย่างมากและช่วยเชื่อมวิทยาศาสตร์ในห้องเรียนกับโลกความเป็นจริง ตลอดจนเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติจริง ตัวอย่างการนำไปใช้ เช่น

           - ครูชีววิทยาสามารถมอบหมายให้นักเรียนแต่ละคนเลือกพืชหรือสัตว์ชนิดหนึ่งเพื่อติดตาม นักเรียนจะต้องบันทึกการสังเกตการณ์ของพวกเขาเกี่ยวกับพืชหรือสัตว์นั้นตลอดทั้งปี ในตอนท้ายของปี นักเรียนแต่ละคนจะนำเสนอสิ่งที่พวกเขาได้เรียนรู้เกี่ยวกับพืชหรือสัตว์ของตน

           - ครูสิ่งแวดล้อมสามารถสร้างโครงการ iNaturalist เพื่อให้นักเรียนสำรวจผลกระทบของมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม นักเรียนจะต้องบันทึกการสังเกตการณ์ของพวกเขาเกี่ยวกับมลพิษในชุมชนของตนและวิเคราะห์ผลกระทบต่อพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ

ตัวอย่างประสบการณ์การนำ iNaturalist ไปใช้จริงในชั้นเรียน

ผู้เขียนได้นำแอปพลิคัน iNaturalist เข้ามาใช้ในการจัดการเรียนรู้ตั้งแต่ปี 2021 ในรายวิชาเพิ่มเติม กิจกรรมเพิ่มเติม และกิจกรรมชุมนุมอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ โรงเรียนกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี โดยผู้เขียนได้สร้างโครงการใน iNaturalist ขึ้น ชื่อ “KUMPHAWAPI SCHOOL'S BIODIVERSITY” ซึ่งเป็นการศึกษาและบันทึกข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพของอำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี ซึ่งเป็นท้องถิ่นที่อยู่อาศัยของนักเรียนเอง โดยข้อมูลการสำรวจของนักเรียนในบริเวณดังกล่าวจะปรากฏขึ้นในโครงการนี้ทั้งหมด นอกจากนี้ผู้เขียนยังนำไปใช้ในการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียนจริง ซึ่งจะขอนำเสนอเพื่อเป็นไอเดียหรือจุดประกายให้กับผู้ที่สนใจ ดังนี้

ภาพที่ 3 โครงการใน iNaturalist “KUMPHAWAPI SCHOOL'S BIODIVERSITY” 

1. กิจกรรมการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพในโรงเรียนกุมภวาปีและอำเภอกุมภวาปี

           กิจกรรมนี้ผู้เรียนจะได้แบ่งกลุ่มร่วมมือกันสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพในโรงเรียนกุมภวาปี โดยมีการแบ่งพื้นที่ในการสำรวจในโรงเรียน และบริเวณที่ชุมชนที่อยู่อาศัยของตนเอง ซึ่งนักเรียนทุกคนจะเข้าร่วมโครงการใน iNaturalist ขึ้น ชื่อ “KUMPHAWAPI SCHOOL'S BIODIVERSITY” ข้อมูลเฉพาะการสำรวจในอำเภอจะถูกบันทึกในโครงการนี้ การสำรวจนี้จะใช้เวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์

           หลังจากนั้นนักเรียนจะต้องเลือกสิ่งมีชีวิตที่สำรวจและบันทึกข้อมูลได้มา 1 ชนิด เพื่อศึกษาข้อมูลเชิงลึกลงไปอีก เช่น ชื่อวิทยาศาสตร์ การจัดจำแนก ลักษณะสำคัญ ความสำคัญต่อคนในท้องถิ่น ความสำคัญต่อระบบนิเวศหรือสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น ๆ ที่สำรวจได้ หรือคุณสมบัติหรือลักษณะที่น่าสนใจที่อาจนำมาเลียนแบบหรือสร้างผลิตภัณฑ์ได้ จากนำมาเสนอหน้าชั้นเรียน และร่วมกันอภิปรายผล

ภาพที่ 4 กิจกรรมการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพในโรงเรียนกุมภวาปีและอำเภอกุมภวาปี 

2. กิจกรรมการสำรวจนกในโรงเรียนกุมภวาปี

           กิจกรรมนี้ผู้เรียนจะได้แบ่งกลุ่มร่วมมือกันความหลากหลายของนกในโรงเรียนกุมภวาปี โดยมีระยะเวลาในการสำรวจ 1 เดือน การสำรวจนกอาจทำได้ยากเนื่องจากจำเป็นจะต้องมีเครื่องมือสำหรับการสังเกตในระยะไกลที่เพียงพอ โดยในกิจกรรมนี้นักเรียนจะได้ใช้กล้องสองตา กล้องถ่ายภาพของครู กล้องโทรศัพท์ หนังสือหนังสือนกเมืองไทยเพื่อระบุชนิด

           หลังจากสำรวจนักเรียนจะบันทึกข้อมูลและวาดภาพนกลงในใบกิจกรรม นอกจากนี้ภาพและข้อมูลการสำรวจนกของนักเรียนจะถูกนำบันทึกลงใน iNaturalist ด้วย นกบางชนิดอาจไม่เคยเห็นมาก่อนหรือไม่แน่ใจก็จะมีการสอบถามผู้เชี่ยวชาญด้านนกเพื่อให้ข้อมูลที่ถูกต้องมากขึ้นด้วย

           สุดท้ายนักเรียนทุกคนจะนำข้อมูลความหลากหลายของนกในโรงเรียน มาจัดทำเป็นหนังสือชื่อ “นกในโรงเรียนกุมภวาปี” แล้วเผยแพร่ภายในโรงเรียนด้วย

ภาพที่ 5 กิจกรรมการสำรวจนกในโรงเรียนกุมภวาปี 

           นอกจากนักเรียนโรงเรียนกุมภวาปีที่เข้าร่วมโครงการใน iNaturalist ขึ้น ชื่อ “KUMPHAWAPI SCHOOL'S BIODIVERSITY” เพื่อทางชีวภาพของอำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี ในปัจจุบันก็มีผู้อื่นที่ไม่ใช่นักเรียนเข้าร่วมโครงการดังกล่าวด้วย จนตอนนี้มีการสังเกตในโครงการ 855 ครั้ง พบรวม 380 ชนิด และมีผู้เข้าร่วม 85 คนในการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพในอำเภอกุมภวาปี ซึ่งข้อมูลดังกล่าวคุณครูสามารถนำไปประยุกต์ใช้การออกแบบการจัดการเรียนต่อไปได้ เช่น ทรัพยากรในท้องถิ่น หรือปัญหาสิ่งแวดล้อมและผลกระทบในท้องถิ่น เป็นต้น

ภาพที่ 6 ข้อมูลสถิติจากโครงการใน iNaturalist “KUMPHAWAPI SCHOOL'S BIODIVERSITY” 

บทสรุป 

คุณครูสามารถใช้แอปพลิเคชัน iNaturalist ในการจัดการเรียนรู้ในโรงเรียนได้ผ่านกิจกรรมต่าง ๆ ได้ เช่น กิจกรรมเพิ่มเติม กิจกรรมนอกเวลาเรียน หรือกิจกรรมชุมนุมและชมรม ผ่านการสำรวจและบันทึกข้อมูล นอกจากนี้ยังทำให้ผู้เรียนได้ใกล้ชิดกับธรรมชาติซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในที่ช่วยพัฒนานิสัยในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมได้ ตลอดจนส่งเสริมวิทยาศาสตร์พลเมืองในนักเรียนซึ่งมีความสำคัญเป็นอย่างมากในโลกที่มีความผันผวนและปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมเกิดขึ้นมากมาย