เกมศึกแห่งปัญญาท้าชิงหลักธรรม เกมนี้ออกแบบมาเพื่อฝึกทักษะการวิเคราะห์หลักธรรมโดยใช้ข่าวหรือสถานการณ์มาประยุกต์ใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ พร้อมทั้งสร้างบรรยากาศการแข่งขันที่สนุกสนานและให้ความรู้ไปพร้อม ๆ กัน ถ้าพร้อมแล้วไปดูวิธีการเล่นกันเลย!

อุปกรณ์การเล่น

1. การ์ดสถานการณ์ : การ์ดที่มีเนื้อหาข่าวหรือสถานการณ์ที่ต้องวิเคราะห์
2. การ์ดพิเศษ : การ์ดที่ใช้เป็นตัวช่วยหรือโจมตีทีมอื่น
3. การ์ดถูกใจใช่เลย : ใช้สำหรับการโหวตและการตัดสินคะแนน
4. กระดานคะแนน : สำหรับบันทึกคะแนนของแต่ละกลุ่ม      
5. นาฬิกาจับเวลา : ใช้กำหนดเวลาสำหรับการวิเคราะห์และการนำเสนอ
6. กระดาษและปากกา: สำหรับจดบันทึกและการวางแผน

ขั้นตอนการเล่นเกม

การแบ่งกลุ่ม

• ให้นักเรียน 1-2 คนเป็นคณะกรรมการ มีหน้าที่คอยจดบันทึกคะแนนต่าง ๆ
• แบ่งนักเรียนออกเป็น 6 กลุ่ม ๆ ละ 5-10 คน หรือตามความเหมาะสม โดยให้แต่ละกลุ่มมีสมาชิกที่มีความสามารถหลากหลาย
• แต่ละกลุ่มจะมีคะแนน 100 คะแนน สำหรับใช้ในการเล่นเกม

การแจกการ์ด

• การ์ดสถานการณ์ : ให้แต่ละกลุ่มได้รับการ์ดสถานการณ์ 1 ใบ ซึ่งจะมีเนื้อหาข่าวหรือสถานการณ์ที่ต้องวิเคราะห์ (การ์ดสถานการณ์ใบเล็กใช้ในการจับสลาก การ์ดสถานการณ์ใบใหญ่ใช้ในวิเคราะห์และตอบคำถาม)
• การ์ดถูกใจใช่เลย : แจกให้ผู้เล่นทุกคน คนละ 1 ใบ (ใช้สำหรับโหวต)
• การ์ดพิเศษ : ให้แต่ละกลุ่มได้รับการ์ดพิเศษจำนวน 5 ใบ ซึ่งแต่ละใบจะมีคุณสมบัติพิเศษที่แตกต่างกัน

การอ่านการ์ดสถานการณ์

• ให้แต่ละกลุ่มอ่านและทำความเข้าใจเนื้อหาของการ์ดสถานการณ์ที่ได้รับ พร้อมทั้งจดบันทึกประเด็นสำคัญที่ต้องวิเคราะห์ และตอบคำถามลงในกระดาษ A4 (แต่ละกลุ่มจะได้สถานการณ์/ข่าวที่แตกต่างกัน) ตัวอย่างสถานการณ์ เช่น

การวิเคราะห์และการวางแผน

• ให้แต่ละกลุ่มใช้เวลา 10 นาทีในการวิเคราะห์สถานการณ์โดยใช้หลักธรรมที่เรียนรู้มา
• ใช้กระดาษและปากกาในการจดบันทึกแนวคิดและแผนการนำเสนอ รวมทั้งวิเคราะห์เหตุการณ์และตอบคำถาม

การใช้การ์ดพิเศษ

•  แต่ละกลุ่มสามารถเลือกใช้การ์ดพิเศษเพื่อช่วยในการวิเคราะห์หรือโจมตีทีมอื่นตามสถานการณ์
•  การใช้การ์ดพิเศษต้องประกาศให้กรรมการและกลุ่มอื่น ๆ ทราบถึงการใช้การ์ดและเหตุผลในการใช้

การนำเสนอ

• แต่ละกลุ่มนำเสนอผลการวิเคราะห์ต่อหน้ากลุ่มอื่น ๆ และครู โดยใช้เวลากลุ่มละไม่เกิน 5 นาที
• แต่ละกลุ่มสามารถใช้การ์ดพิเศษเพื่อเสริมการนำเสนอหรือโจมตีทีมอื่นในระหว่างการนำเสนอ

การโหวต

• หลังจากการนำเสนอเสร็จสิ้น ครูเฉลยคำตอบ และนักเรียนทุกคนจะร่วมกันโหวตคะแนนให้กับการนำเสนอของกลุ่มต่าง ๆ โดยใช้การ์ดถูกใจใช่เลย (ห้ามโหวตให้กลุ่มตัวเอง) 1 ใบ เท่ากับ 1 คะแนน
• การโหวตพิจารณาจากความสมเหตุสมผล ความคิดสร้างสรรค์ และการใช้หลักธรรมในการวิเคราะห์

การประกาศผล

• คณะกรรมการจะรวบรวมคะแนนจากการโหวตและประกาศกลุ่มที่ชนะ โดยพิจารณาจากคะแนนรวมทั้งหมด ทีมไหนมีคะแนนรวมมากสุดจะเป็นผู้ชนะ

การ์ดพิเศษ

1. การ์ดปราญ์ธรรมคำสอน : สามารถขอความช่วยเหลือจากครูหรือผู้เชี่ยวชาญ 1 คนในเรื่องหลักธรรมเป็นเวลา 1 นาที เพื่อเสริมความเข้าใจและการวิเคราะห์ (แลกกับการลดคะแนน 5 คะแนน)
2. การ์ดเจริญปัญญาเวลาพิเศษ : ขอเวลาเพิ่มอีก 3 นาทีในการวิเคราะห์และเตรียมการนำเสนอเพื่อให้มีเวลาในการสรุปและวางแผนมากขึ้น (แลกกับการลดคะแนน 5 คะแนน)
3. การ์ดธรรมะพิพากษา : สามารถลดคะแนนของทีมอื่นได้ 5 คะแนน โดยต้องแสดงเหตุผลเชิงหลักธรรมว่าทำไมการวิเคราะห์ของทีมนั้นถึงมีข้อบกพร่องหรือไม่ถูกต้อง ใช้หลังจากที่ทีมอื่นนำเสนอเสร็จ และทีมของตนต้องอธิบายเหตุผลที่ชัดเจนและเป็นไปตามหลักธรรม แต่หากการวิเคราะห์ของทีมนั้นสอดคล้องกับหลักธรรมและถูกต้องอยู่แล้ว ทีมที่ใช้การ์ดธรรมะพิพากษาจะถูกลดคะแนน 10 คะแนน
4. การ์ดเปลี่ยนเรื่อง : สามารถใช้สิทธิ์ในการเปลี่ยนการ์ดสถานการณ์ได้ (แลกกับการลดคะแนน 5 คะแนน)
5. การ์ดหลักธรรม : สามารถขอข้อมูลเกี่ยวกับหลักธรรมได้ โดยแจ้งหลักธรรมที่ต้องการกับครูผู้สอนได้เพียง 1 หลักธรรม (ซึ่งหากเลือกหลักธรรมผิด ก็จะวิเคราะห์ผิดไปด้วย)

เฉลยคำตอบหลักธรรมกับสถานการณ์ต่าง ๆ

1. ขนมตะโก้ของโปรด (ขันธ์ 5)
2. ดนัยกับการพัฒนาคุณภาพสมุนไพรไทย (สมบัติ 4)
3. นพชายหนุ่มผู้มีขาพิการ (วิบัติ 4)
4. น้ำท่วมนาข้าวของนายธนู (อกุศลกรรมบถ 10)
5. เพื่อนรักเพื่อนร้าย (อกุศลกรรมบถ 10)
6. โสภณกับทางแห่งความเสื่อม (อบายมุข 6)
7. อนาคตสดใส (ดรุณธรรม 6)
8. ครอบครัวตัวอย่าง (กุลจิรัฐติธรรม 4)
9. คนดีศรีห้องเรียน (กุศลกรรมบถ 10)
10. แชตไลน์ขณะขี่ จยย. พุ่งตกร่องน้ำหัวกระแทกดับ (สติปัฏฐาน 4)
11. สอบตกไม่ใช่เรื่องใหญ่ แต่สอบผ่านต้องฉลอง (อริยสัจ 4)

นอกจากเราจะทราบผลว่าทีมไหนมีคะแนนรวมมากสุดจะเป็นผู้ชนะแล้ว ครูผู้สอนอาจมีการวัดและประเมินผลให้ตรงจุดประสงค์การเรียนรู้ KPA โดยใช้เกณฑ์การให้คะแนน (Rubrics) เช่น ระดับ 3 (ดีมาก) ระดับ 2 (พอใช้) ระดับ 1 (ควรปรับปรุง) เป็นต้น

การวัดและการประเมินผล KPA

• ด้านความรู้ (K) การวิเคราะห์สถานการณ์และการใช้หลักธรรม : พิจารณาจากความแม่นยำและความเข้าใจในหลักธรรม
• ด้านทักษะ (P) การใช้การ์ดพิเศษอย่างเหมาะสม : ประเมินการใช้การ์ดพิเศษในสถานการณ์ต่าง ๆ
• ด้านทักษะ (P) การนำเสนอที่ชัดเจนและน่าสนใจ : วัดความสามารถในการสื่อสารและการนำเสนอ
• ด้านเจตคติ (A) ความร่วมมือและการทำงานเป็นทีม : สังเกตการทำงานร่วมกันและการแบ่งหน้าที่ภายในกลุ่ม

การเล่นเกมศึกแห่งปัญญาท้าชิงหลักธรรม จะช่วยให้นักเรียนได้ฝึกทักษะการคิดวิเคราะห์ การตัดสินใจ และการทำงานเป็นทีม พร้อมทั้งเสริมสร้างความรู้ในเรื่องหลักธรรมและการนำหลักธรรมไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดี