28 กันยายน วันพระราชทานธงชาติไทย หากใครนึกภาพธงชาติไทย มี 5 แถบ 3 สี ขาว แดง น้ำเงิน เชื่อว่า ทุกคนนึกภาพกันออก แต่รู้ไหมว่าในสมัยก่อนไม่ได้เป็นแบบดั่งเช่นปัจจุบัน วันนี้ครูสังคมอมยิ้มขอนำเสนอประวัติศาสตร์ธงชาติไทย กว่าจะมาเป็นธงไตรรงค์ในปัจจุบัน (ฉบับรวบรัด) ตามมาดูกันเลย

ธงแดงเกลี้ยง (กรุงศรีอยุธยา-รัชกาลที่ 1) ธงผืนนี้ถือได้ว่าเป็นธงชาติไทยผืนแรก มีประวัติที่กล่าวไว้ว่าได้มีการใช้ครั้งแรก ในสมัยกรุงศรีอยุธยา รัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยตอนนั้นกรุงศรีอยุธยาได้ทำการค้ากับชาวตะวันตก โดยเฉพาะกับฝรั่งเศส เมื่อเรือสินค้าฝรั่งเศสจะเข้ามาน่านน้ำไทย ทางฝรั่งเศสจะมีการยิงปืนสลุต เพื่อเป็นการทำความเคารพตามแบบตะวันตก โดยการยิงสลุตนั้น ทั้งสองฝ่ายจะต้องชักธงชาติของตนขึ้นสู่ยอดเสา แต่ตอนนั้นสยามยังไม่มีธงชาติของตน สยามจึงนำธงชาติของฮอลันดา(เนเธอร์แลนด์) ขึ้นไปแทน แต่ฝรั่งเศสก็ไม่ยอมรับในธงฮอลันดา ดังนั้นสยามจึงนำธงสีแดงล้วนที่มีอยู่ในตอนนั้นชักขึ้นไปแทน ดังนั้นสยามจึงนำธงสีแดงมาเป็นธงชาติในระยะแรก

ธงรูปจักร (รัชกาลที่ 1) เมื่อถึงรัชสมัยรัชกาลที่ 1 ทรงมีพระราชดำริที่จะแบ่งธงที่ใช้บนเรือสินค้าของราษฎรกับเรือหลวงออกจากกัน โดยใช้ธงสีแดงล้วนถูกใช้กับเรือสินค้าของราษฎร ส่วนธงสีแดงล้วนที่มีรูปวงจักรอันเป็นสัญลักษณ์ของราชวงศ์จักรี ได้ถูกนำไปใช้บนเรือหลวง

ธงช้างเผือกล้อมด้วยวงจักร (รัชกาลที่ 2-3) ปี พ.ศ. 2360 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงได้รับช้างเผือกคู่พระบารมีถึง 3 องค์ด้วยกัน คือพระยาเศวตกุญชร พระยาเศวตไอยรา และพระยาเศวตคชลักษณ์ รัชกาลที่ 2 จึงทรงมีพระราชดำริให้นำรูปช้างเผือก เข้ามาอยู่ภายในของรูปวงจักรบนธงเรือหลวง ชึ่งถือเป็นพระเกียรติยศ และมีความหมายว่า พระเจ้าแผ่นดินอันมีช้างเผือก

ธงช้างเผือก (รัชกาลที่ 3-6) ธงช้างเผือกถูกนำมาใช้เป็นธงชาติของไทย ตั้งแต่ปลายรัชกาลที่ 3 และใช้มาอย่างยาวนานจนถึงรัชกาลที่ 6 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประเทศไทยมีการทำสนธิสัญญากับชาติตะวันตกมากขึ้น อันเป็นผลต่อเนื่องจากการทำสนธิสัญญาเบาริ่งกับสหราชอาณาจักรใน พ.ศ. 2398 พระองค์มีพระราชดำริว่า ธงพื้นสีแดงที่เอกชนสยามใช้ทั่วไปนั้นซ้ำกับประเทศอื่นในการติดต่อระหว่างประเทศ สยามจึงจำเป็นต้องมีธงชาติใช้เป็นของตัวเอง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ใช้ธงพื้นสีแดงมีรูปช้างเผือกเปล่าอยู่ตรงกลางเป็นธงชาติสยามแต่เอารูปจักรออก

ธงช้างเผือกยืนที่ประทับ (รัชกาลที่ 6) ในสมัยรัชกาลที่ 6 พระองค์ทรงมีพระราชดำริว่า ช้างเผือกที่อยู่บนธงชาติแบบเดิมนั้น ไม่สวยงามและแยกแยะออกจากธงราชการไม่ออก จึงทรงพระราชดำริให้ปรับเปลี่ยนรูปช้างเผือกให้เป็นรูปช้างทรงเครื่องประทับยืนบนแท่น หน้าช้างทรงเครื่องหันเข้าหาเสา และธงนี้ยังเป็นธงชาติไทยรุ่นสุดท้าย ที่มีรูปช้างปรากฎอยู่อีกด้วย

ธงแดงขาว 5 ริ้ว (รัชกาลที่ 6) ในปลายปี พ.ศ. 2459 ได้มีการยกเลิกธงช้างเผือกทรงเครื่อง เนื่องจากมีราษฎรหลายคนที่ชักธงชาติในลักษณะที่ผิด เช่น หัวของช้างกลับหัวกลับหาง ติดผิดด้านเป็นต้น รัชกาลที่ 6 จึงทรงมีพระราชดำริว่า ธงชาติสยามควรมีลักษณะเป็นริ้วแถบสี เพื่อช่วยแก้ไขปัญหาดังกล่าวนี้ได้

ธงไตรรงค์ (รัชกาลที่ 6-ปัจจุบัน) ในกลางปี พ.ศ. 2460 รัชกาลที่ 6 ทรงมีพระราชดำริที่จะปรับเปลี่ยนธงชาติสยามอีกครั้ง โดยเปลี่ยนแถบสีตรงกลางจากสีแดงกลายเป็นสีน้ำเงิน เนื่องด้วยไทยเข้าร่วมกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่ 1 ซึ่งประเทศฝ่ายสัมพันธมิตรส่วนใหญ่จะมีสีน้ำเงินปรากฏอยู่บนธงชาติ นอกจากนี้สีน้ำเงินยังสื่อความหมายถึงพระมหากษัตริย์ ด้วยเหตุนี้ธงไตรรงค์จึงกลายเป็นธงชาติของไทยมาจนถึงปัจจุบันนี้

วันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2559 ในการประชุมคณะรัฐมนตรี ที่ประชุมได้มีมติเห็นชอบให้วันที่ 28 กันยายน ของทุกปีเป็น วันพระราชทานธงชาติไทย โดยให้เริ่มในปีครบรอบ 100 ปี ธงชาติไทย ในปี พ.ศ. 2560 เป็นปีแรก แต่ไม่ถือเป็นวันหยุดราชการ