”หนูจำอักษรจีนไม่ได้ค่ะ“

”อักษรจีนยากมากครับ“

ดิฉันเชื่อว่า ครูสอนภาษาจีนล้วนเคยได้ยินคำพูดเหล่านี้ (หลายรอบด้วย ถถถ) และทุกคนที่เรียนภาษาจีนคงทราบดีว่า อักษรจีนเป็นหนึ่งในความท้าทายสำคัญ สำหรับผู้ที่ไม่ได้ใช้ภาษาจีนเป็นภาษาแม่ และหลายคนอาจเคยได้ยินว่า "อักษรจีนเป็นอักษรภาพ" แต่ในความเป็นจริง อักษรจีนไม่ได้มีเพียงแค่อักษรภาพเท่านั้น ระบบการสร้างอักษรจีนสามารถจำแนกได้เป็นหกประเภท ซึ่งเรียกว่า 六书 (liù shū) หรือ "หกวิธีการสร้างอักษรจีน" ได้แก่

1. 象形 (xiàngxíng) – อักษรภาพ:
2. ตัวอักษรที่มีลักษณะคล้ายสิ่งของในธรรมชาติ เช่น 日 (rì) ดวงอาทิตย์, 月 (yuè) พระจันทร์
3. 指事 (zhǐshì) – อักษรสัญลักษณ์:
4. ตัวอักษรที่ใช้สัญลักษณ์แสดงความหมาย เช่น 上 (shàng) บน, 下 (xià) ล่าง
5. 会意 (huìyì) – อักษรที่เกิดจากการรวมความหมาย:
6. การนำอักษรสองตัวขึ้นไปมารวมกันเพื่อสร้างความหมายใหม่ เช่น 休 (xiū) คนพิงต้นไม้ หมายถึง "พักผ่อน"
7. 形声 (xíngshēng) – อักษรที่มีทั้งเสียงและความหมาย:
8. การรวมกันของส่วนที่บ่งบอกเสียงและส่วนที่บ่งบอกความหมาย เช่น 河 (hé) แม่น้ำ ซึ่งมี 氵 (น้ำ) + 可 (เสียง hé)
9. 转注 (zhuǎnzhù) – อักษรที่มีความหมายแปรเปลี่ยนกันได้: (ไม่จำเป็นต้องสอนอย่างละเอียด)
10. อักษรที่สามารถใช้แทนกันในบางบริบท เช่น 考 (kǎo) หมายถึง "สอบ" หรือ "พิจารณา"
11. 假借 (jiǎjiè) – อักษรที่ยืมมาใช้แทนคำอื่น: (ไม่จำเป็นต้องสอนอย่างละเอียด)
12. การนำอักษรที่มีเสียงเดียวกันมาใช้แทนกัน เช่น 来 (lái) เดิมหมายถึงต้นข้าว แต่ถูกนำมาใช้แทนคำว่า "มา"

*ท้อing*

ดังนั้น การเข้าใจ 六书 (liù shū) จะช่วยให้นักเรียนเรียนรู้และเข้าใจที่มาของอักษรจีนได้ง่ายขึ้น แทนที่จะต้องท่องจำเพียงอย่างเดียว สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่ดิฉันจัดการเรียนการสอน พวกเขามีพื้นฐานคำศัพท์ที่เป็น 象形 (xiàngxíng) – อักษรภาพ และ 指事 (zhǐshì) – อักษรสัญลักษณ์ แล้ว ซึ่งช่วยให้สามารถอธิบายอักษรจีนในระดับที่ลึกขึ้น และเชื่อมโยงกับความรู้เดิมที่เรียนมาได้ดีขึ้น

วิธีการสร้างอักษรจีน

象形 (xiàngxíng) – อักษรภาพ

指事 (zhǐshì) – อักษรสัญลักษณ์

会意 (huìyì) – อักษรที่เกิดจากการรวมความหมาย

จากจุดนี้ นักเรียนสามารถต่อยอดไปสู่ 会意 (huìyì) ซึ่งเป็นอักษรที่เกิดจากการรวมกันขององค์ประกอบที่มีความหมาย และสร้างความหมายใหม่

คำถาม: แล้วจะทำอย่างไรให้นักเรียนเข้าใจอักษร 会意 (huìyì) ล่ะ

ขั้นที่ 1 การทบทวนความรู้เดิม *ตัวอย่าง เหตุการณ์สมมติ (แต่เหมือนจริงมาก)*

ครู: 木 mù มีความหมายว่าอะไรคะ

นักเรียน: ต้นไม้ค่ะ/ครับ

ครู: "木 mù ต้นไม้ แล้ว 林 lín ล่ะ"

นักเรียน: "ต้นไม้ ต้นไม้"

ครู: ป่าจ้ะ (-_-)* 

ขั้นที่ 2 การแสวงหาความรู้ใหม่

อักษร 会意 เกิดจากการนำ อักษรสองตัวขึ้นไปที่มีความหมายอยู่แล้วมารวมกัน เพื่อสร้างความหมายใหม่ที่เกี่ยวข้องกัน เช่น:

休 (xiū) = 人 (คน) + 木 (ต้นไม้) → คนพิงต้นไม้ หมายถึง "พักผ่อน"

明 (míng) = 日 (พระอาทิตย์) + 月 (พระจันทร์) → พระอาทิตย์และพระจันทร์ร่วมกัน หมายถึง "สว่าง"

อักษร 会意 ต่างจากอักษร 象形 (อักษรภาพ) ตรงที่อักษร 象形 เป็นการวาดภาพสิ่งของโดยตรง เช่น 日 (ดวงอาทิตย์) 月 (ดวงจันทร์) แต่ว่า อักษร 会意 ใช้การรวมแนวคิดของอักษรที่มีอยู่แล้วมาสร้างความหมายใหม่

ขั้นที่ 3 การเชื่อมโยงความรู้ใหม่กับความรู้เดิม: กิจกรรม "แยกส่วน ประกอบใหม่"

นักเรียนทำงานเป็นกลุ่ม (3-5 คน) และได้รับบัตรคำที่มีตัวอักษร 会意 พร้อมองค์ประกอบที่ประกอบขึ้นเป็นตัวอักษรนั้น โดยนักเรียนวิเคราะห์ และอภิปรายว่าองค์ประกอบแต่ละส่วนมีความหมายว่าอย่างไร และเมื่อนำมารวมกันแล้วมีความหมายอย่างไร อีกทั้ง ให้นักเรียนทดลองสร้างอักษรจีนเอง จากความรู้เดิมกับความรู้ใหม่

ขั้นที่ 4 การสรุป และจัดระเบียบความรู้

ตัวแทนของแต่ละกลุ่มออกมาอธิบายอักษร 会意 ที่ได้รับ และอธิบายถึงความเชื่อมโยงขององค์ประกอบแต่ละส่วน ครูและเพื่อนร่วมชั้นช่วยกันสรุป ให้ข้อเสนอแนะ และแลกเปลี่ยนความคิดเห็น

ขั้นที่ 5 การประเมินผล: กิจกรรม "แต่งเรื่องอักษร 会意"

ให้นักเรียนเลือกอักษร 会意 อย่างน้อย 3 ตัว และแต่งเรื่องสั้นที่มีความหมายเชื่อมโยงกับตัวอักษรเหล่านั้น ตัวแทนของแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอเรื่องที่แต่งขึ้นให้เพื่อนฟัง ครูช่วยให้ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการใช้อักษร 会意 ในการแต่งเรื่องเพื่อให้เข้าใจบริบทได้ชัดเจนขึ้น

การสอนอักษร 会意 ด้วยวิธีที่เน้นความเข้าใจ และการมีส่วนร่วมของนักเรียนสามารถช่วยให้นักเรียนจดจำและใช้ภาษาจีนได้ดีขึ้น กิจกรรมที่กระตุ้นการคิดวิเคราะห์ และการสร้างสรรค์จะช่วยให้นักเรียนเห็นว่าภาษาจีนเป็นสิ่งที่เข้าใจได้ และทำให้การเรียนภาษาจีนเป็นเรื่องสนุกและน่าจดจำมากขึ้นค่ะ :-)

เห็นไหมคะ อักษรจีนง่ายนี้ดดดดดเดียว จริงจริง!

จากการใช้กิจกรรมนี้ พบว่า นักเรียนมีความสนใจและตื่นเต้นกับการเรียนมากขึ้น นักเรียนรู้สึกว่าอักษรจีนไม่ใช่เพียงแค่สัญลักษณ์ที่ต้องท่องจำ แต่เป็นสิ่งที่มีตรรกะ และสามารถเข้าใจได้ นักเรียนบางคนให้ความเห็นว่า “การวาดภาพช่วยให้เข้าใจความหมายของตัวอักษรได้ดีขึ้น” และ “สนุกกับการคิดอักษร 会意 ใหม่ เพราะรู้สึกเหมือนกำลังสร้างภาษาขึ้นมาเอง”

บริบทของการใช้กิจกรรม

กิจกรรมนี้เหมาะสำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาที่มีพื้นฐานการเรียนภาษาจีนมาแล้วระดับหนึ่ง

สามารถใช้เป็นกิจกรรมเสริมในคาบเรียนภาษาจีน หรือใช้เป็นกิจกรรมพิเศษ

ข้อเสนอแนะสำหรับครูผู้สอน

ปรับระดับความยาก: สามารถเลือกอักษร 会意 ที่ง่ายหรือซับซ้อนขึ้นอยู่กับระดับของนักเรียน

ใช้เทคโนโลยีช่วยสอน: หากมีอุปกรณ์พร้อม อาจให้ใช้โปรแกรมวาดภาพ หรือทำสไลด์นำเสนอเพื่อเพิ่มความน่าสนใจ

กระตุ้นให้คิดอย่างสร้างสรรค์: ส่งเสริมให้นักเรียนลองคิดอักษร 会意 ใหม่ และอภิปรายร่วมกัน

บูรณาการกับวิชาศิลปะ: สามารถให้วาดภาพประกอบอักษร 会意 เป็นงานศิลปะเพื่อเสริมจินตนาการ