ความสามารถในการอธิบายปรากฏการณ์ในเชิงวิทยาศาสตร์ เป็นหนึ่งในสมรรถนะทางวิทยาศาสตร์ (Science competencies) ตามจุดประสงค์ของการประเมิน PISA 2025 เราจะทำอย่างไรให้เกิดขึ้นกับนักเรียนของเรา สิ่งนี้เป็นเรื่องสำคัญที่ทุกวิชาจำเป็นต้องเน้นให้เกิดขึ้น ในฐานะที่ครูปอนด์สอนฟิสิกส์ และเทอมที่ผ่านมาก็ได้สอนในวิชากลศาสตร์ 2 (วิชาฟิสิกส์ 2 นั่นล่ะครับ) มันมีประเด็นที่สำคัญเกี่ยวกับทำยังไงให้ไข่ตกไม่แตก เช่น เอาเบาะมารอง เอาข้าวสารมาลอง หรือแม้แต่การกางร่มชูชีพให้ไข่ ก็เป็นกิจกรรมที่สนุกมาก แต่การอธิบายปรากฏการณ์ของนักเรียนแต่ละคนนี่สิน่าสนใจ

ครูปอนด์สอนสอนตามปกติ ถามความรู้เดิม คำศัพท์ที่สำคัญ และเปิดคลิบวิดีโอเหตุการณ์ https://www.youtube.com/watch?v=1jJF0Euz5MU แล้วถามคำถามที่สำคัญว่า “เหตุใดไข่ที่ถูกปล่อยลงมาจากที่สูงเมื่อกระทบพื้นจึงแตก” นักเรียนก็ให้เหตุผลกันไป ซึ่งแน่นอนว่า เหตุผลทางวิทยาศาสตร์ที่ต้องการคือ ไข่ที่กระทบพื้นแข็งจะมีเวลาในการเปลี่ยนโมเมนตัมน้อย จึงส่งผลให้ขนาดของแรงดลที่กระทำต่อไข่มีค่ามากไข่จึงแตก ส่วนไข่ตกกระทบข้าวสารนั้น เวลาที่ใช้ในการเปลี่ยนโมเมนตัมมีค่ามากจึงส่งผลให้ขนาดของแรงดลที่กระทำต่อไข่มีค่าน้อยไข่จึงไม่แตก ซึ่งตอนเรียนนักเรียนก็โอเค แต่พอสอบออกมากลับไม่เป็นอย่างที่คิด จึงต้องมาทบทวนกันเพิ่มเพื่อให้นักเรียนอธิบายปรากฏการณ์ได้

ดูรูป ตัวอย่างคำตอบที่ไม่ผิด แต่ไม่ตรงใจเพราะเรียนเรื่องการดลและแรงดล

• ขั้นแี่ 1 ครูปอนด์วิเคราะห์คำตอบของนักเรียนทำให้ครูปอนด์ได้เห็นว่า ในการถามคำถามปลายเปิด แม้ว่านักเรียนจะรู้ว่าเป็นการสอบวิชาฟิสิกส์ แต่ก็ตอบโดยใช้ความทรงจำที่หลากหลายและไม่ตรงประเด็น ดังนั้น การอธิบายปรากฏการณ์การดลและแรงดลในเชิงวิทยาศาสตร์ ควรกำหนดภารกิจให้นักเรียนได้ฝึกคิดและให้เหตุผลที่เหมาะสม และคำถามที่ถามควรถามให้ชัดเจนในตัวแปรที่เกี่ยวข้อง หากถามกว้าง นักเรียนก็จะตอบกว้าง
• ขั้นที่ 2 ครูปอนด์ออกแบบสถานการณ์เชื่อมโยงชีวิตประจำวันมาให้นักเรียนเลือก คือ
• การคาดเข็มขัดนิรภัยช่วยลดอาการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุได้อย่างไร
• ถุงลมนิรภัยช่วยลดอาการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุได้อย่างไร
• การใส่หมวกกันน๊อคเวลาขี่มอเตอร์ไซค์ช่วยลดอาการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุได้อย่างไร
• ที่สนามแข่งรถในช่วงที่มีโค้งจะมีการวางยางรถยนต์ไว้หลายเส้น เพราะเหตุใด
• สนามฝึกซ้อมหรือแข่งกีฬาเทควันโดทำไมต้องมีเบาะรอง/แผ่นยาง
• ทำไมการส่งสิ่งของทางไปรษณีย์ต้องห่อให้ดีจึงจะไม่แตกหัก/เสียหาย
• ทำไมเสื้อเกราะกันกระสุนที่ยิงมาได้

ทั้งนี้ต้องมีเกณฑ์การประเมินที่สำคัญ เพื่อให้นักเรียนนำความรู้ที่เราต้องการมาใช้ ไม่อย่างนั้นจะได้คำตอบที่กว้างขวาง เนื่องจากเหตุการณ์ในชีวิตจริงสามารถอธิบายด้วยหลักการทางฟิสิกส์ได้หลากหลายมุมมอง

ดูรูป เกณฑ์การประเมินที่กำหนดให้นักเรียนนำหลักการของการดลและแรงดลมาใช้อธิบาย

• ขั้นที่ 3 นักเรียนนำเสนอ แน่นอนว่านักเรียนทำได้ตรงประเด็นสุดๆ เพราะเขารู้เกณฑ์คะแนนที่เขาจะได้

ดูรูป ตัวอย่างผลงานของนักเรียน

• ขั้นที่ 4 นักเรียนศึกษาผลงานของกลุ่มเพื่อนและประเมินผลงาน
• ขั้นที่ 5 ทดสอบู้ด้วยสถานการณ์ใหม่ นักกระโดดร่มกระโดดลงมาจากเครื่องบิน การกางร่มมีผลต่อการดลและแรงดลที่เกิดขึ้นกับนักกระโดดร่มอย่างไร ซึ่งนักเรียนก็ตอบคำถามได้ดีขึ้นมากเลย

ดูรูป ตัวอย่างคำตอบที่สัมพันธ์กับการอธิบายปรากฏการณ์การดลและแรงดล

หลังจากที่นสะท้อนผลการทำกิจกรรมพบว่านักเรียนส่วนใหญ่เห็นด้วยในทุกประเด็นการจัดกิจกรรม (กิจกรรมนี้ช่วยให้เกิดความเข้าใจเรื่องการดล, กิจกรรมนี้ช่วยให้เกิดความเข้าใจเรื่องแรงดล, กิจกรรมนี้ช่วยให้เห็นว่าความรู้ทางฟิสิกส์สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้, กิจกรรมนี้สามารถนำไปใช้อธิบายกรณีการทิ้งไข่ลงมาไม่ให้แตกได้, กิจกรรมนี้สามารถนำไปใช้อธิบายกรณีการลงจอดของยานอวกาศได้, กิจกรรมนี้สามารถนำไปใช้อธิบายกรณีการกระโดดร่มของนักกีฬาได้, กิจกรรมนี้สามารถนำไปใช้อธิบายกรณีการตีปิงปองได้ และกิจกรรมนี้สามารถนำไปใช้อธิบายกรณีการตีลูกเบสบอลได้)

ดูรูป ผลการประเมินความพึงพอใจในการจัดกิจกรรม เรื่อง การดลและแรงดล

จากข้อเสนอแนะของนักเรียนทำให้ทราบปัญหาและความต้องการในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นการทดลองเพื่ออธิบายปรากฏการณ์ การใช้ระยะเวลา และกิจกรรมการจัดการเรียนรู้ที่เพิ่มขึ้น รวมถึงการส่งเสริมบทบาทสมาชิกกลุ่มในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้มากขึ้นป็นธรรมชาติของการเรียนการสอนวิชาฟิสิกส์ที่ควรเน้นมากกว่าการทำโจทย์หรือท่องจำสูตร หวังว่าเพื่อนครูจะได้ประโยชน์กันบ้างนะครับ

...

ครูปอนด์ใส่รูปไปแล้ว มันไม่โหลด เลยอัพไฟล์ไว้ แล้วคงต้องคลิกที่ลิงค์ดูรูปนะครับ งงกับระบบเหมือนกันครับ