กิจกรรม: “จำลองประเทศจำกัดทรัพยากร”

จำนวนกลุ่ม: 6 กลุ่ม กลุ่มละ 5 คน

วัตถุประสงค์:

1.นักเรียนเข้าใจปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ 3 ข้อ

(จะผลิตอะไร / อย่างไร / เพื่อใคร)

2.นักเรียนฝึกคิดวิเคราะห์และตัดสินใจภายใต้ทรัพยากรที่จำกัด

เรื่อง ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ

วิชาเศรษฐศาสตร์ ม.4-6

1.ผู้สอนให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม จำนวนกลุ่ม: 6 กลุ่ม กลุ่มละ 5 คน

2.ผู้สอนจัดการแรนด้อม โดยแต่ละกลุ่มได้รับ “สถานการณ์สมมติ” เป็นประเทศที่มีทรัพยากรจำกัด

• กลุ่ม 1: ประเทศมีที่ดินเยอะแต่แรงงานน้อย
• กลุ่ม 2: ประเทศมีแรงงานมากแต่เทคโนโลยีต่ำ
• กลุ่ม 3: ประเทศมีทรัพยากรธรรมชาติน้อย แต่เงินลงทุนสูง
• กลุ่ม 4: ประเทศมีแรงงานฝีมือดี แต่คนชราเยอะ
• กลุ่ม 5: ประเทศเพิ่งผ่านภัยพิบัติ เศรษฐกิจต้องฟื้นฟู
• กลุ่ม 6: ประเทศมีปัญหาความเหลื่อมล้ำสูง

3.โดยนักเรียนแต่ละกลุ่มตอบคำถาม 3 ข้อ โดยอิงกับสถานการณ์ของตน:

What? → จะผลิตสินค้าอะไร (จำแนก 2 อย่าง)

How? → จะผลิตด้วยวิธีไหน ใช้ทรัพยากรใด

For Whom? → จะส่งมอบให้ใคร กลุ่มใดก่อน ทำไม

4.ครูผู้สอนให้จัดทำเป็นโปสเตอร์สั้น ๆ Canva พร้อมรูปภาพ/ไอคอนประกอบ

5. นำเสนอหน้าห้อง (15 นาที)

ตัวแทนแต่ละกลุ่มนำเสนอ 2–3 นาที

ครูสามารถตั้งคำถามเพิ่มเติม เช่น

• ทำไมจึงเลือกผลิตสินค้าแบบนี้?
• ถ้ามีปัญหาเพิ่ม เช่น เงินเฟ้อ จะทำอย่างไร?

6. ครูสรุปเชิงวิเคราะห์ (5–10 นาที)

• เปรียบเทียบแต่ละกลุ่มว่าแก้ปัญหาแตกต่างกันอย่างไร
• ตอกย้ำแนวคิดปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ (ข้อจำกัด → การเลือก → การเสียโอกาส)

ตัวอย่างคำตอบกลุ่มที่ 2

สถานการณ์:ประเทศ A มีแรงงานจำนวนมาก แต่เทคโนโลยีการผลิตยังล้าหลัง เครื่องจักรและระบบอัตโนมัติมีน้อย

✅ What? → จะผลิตอะไร?

เราจะผลิตสินค้า 2 อย่าง คือสินค้าเกษตรพื้นฐาน เช่น ข้าว มันสำปะหลัง สินค้าแฮนด์เมด / งานฝีมือ เช่น เสื้อผ้าปักมือ ตะกร้าสาน

เพราะใช้แรงงานจำนวนมากได้ดี และไม่ต้องพึ่งเทคโนโลยีขั้นสูงมากนัก

✅ How? → จะผลิตอย่างไร? ใช้วิธีการผลิตแบบใช้แรงงานคน

การปลูกพืชใช้อุปกรณ์พื้นฐาน

จัดอบรมแรงงานให้มีฝีมือในงานหัตถกรรม

ปัจจัยการผลิตหลัก:

แรงงาน → มีจำนวนมาก

ที่ดิน → ใช้ในภาคเกษตร

ทุน → ใช้น้อย เพราะไม่ต้องซื้อเครื่องจักรแพง ๆ

✅ For Whom? → ผลิตเพื่อใคร?เราจะผลิตสินค้าเพื่อตอบสนองกลุ่มเป้าหมาย 2 กลุ่มหลัก

ประชาชนในประเทศ → ให้มีอาหารเพียงพอ ราคาถูก

ตลาดส่งออก (เช่น งานฝีมือ) → เพื่อหารายได้จากต่างประเทศ

การแจกจ่ายสินค้า ภาครัฐสนับสนุนการซื้อขายในตลาดท้องถิ่น

ส่งเสริมสหกรณ์เพื่อกระจายรายได้อย่างเท่าเทียม

สิ่งที่นักเรียนจะได้รับ / ผลลัพธ์ที่คาดหวัง

1. ความเข้าใจที่ลึกขึ้นในเนื้อหา

เข้าใจปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจทั้ง 3 ข้ออย่างเป็นรูปธรรม

จะผลิตอะไร (What?)

จะผลิตอย่างไร (How?)

จะผลิตเพื่อใคร (For whom?)

เชื่อมโยงแนวคิดเศรษฐศาสตร์กับสถานการณ์จริงหรือใกล้ตัว

เห็นความสำคัญของการจัดสรรทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ

2. ทักษะการทำงานกลุ่มและการสื่อสาร

ฝึกการระดมความคิดร่วมกัน

พัฒนาทักษะการนำเสนอและอธิบายเหตุผล

เคารพความคิดเห็นของเพื่อนและฝึกการโต้แย้งเชิงสร้างสรรค์

3. ทักษะการคิดวิเคราะห์และตัดสินใจ

วิเคราะห์ปัญหาและข้อจำกัดของสถานการณ์ที่ได้รับ

วางแผนการจัดการทรัพยากรภายใต้ข้อจำกัด

เลือกแนวทางที่คุ้มค่าและเหมาะสมกับบริบทของตนเอง

4. เจตคติที่ดีต่อเศรษฐศาสตร์

เห็นว่าเศรษฐศาสตร์ไม่ใช่วิชาท่องจำ แต่เป็นเรื่องใกล้ตัวที่ใช้คิดวิเคราะห์ชีวิตจริงได้

เกิดแรงบันดาลใจในการเรียนเศรษฐศาสตร์ในบริบทที่น่าสนุก

ผลสะท้อนที่อาจได้จากนักเรียน (จากการสะท้อนคิด / ถามตอบ)

“หนูไม่เคยรู้มาก่อนว่าการเลือกว่าจะผลิตอะไรก็เป็นปัญหาเศรษฐกิจ”

“ตอนแรกคิดว่าเศรษฐศาสตร์เป็นแค่เรื่องตัวเลข แต่วันนี้ได้คิดเป็นระบบมากขึ้นค่ะ”

“เราต้องเลือกสิ่งที่เหมาะกับสิ่งที่เรามี ไม่ใช่แค่สิ่งที่อยากได้”

“กลุ่มของเราคิดไม่เหมือนกลุ่มอื่น แสดงว่าทุกประเทศมีวิธีแก้ปัญหาต่างกัน”

สิ่งที่ครูสังเกตได้จากนักเรียน

(จากพฤติกรรม ข้อเสนอ คำพูด หรือการมีส่วนร่วม)

✅ 1. การตอบสนองของผู้เรียนที่เปลี่ยนไป

นักเรียนมี ความกระตือรือร้น มากขึ้น โดยเฉพาะช่วงระดมความคิด

กล้าคิด กล้าพูด แสดงความคิดเห็นเชิงวิเคราะห์ มากขึ้น

จากที่เคยนิ่ง ๆ กลับยกมือตอบหรือแสดงความเห็น

นักเรียน เชื่อมโยงสถานการณ์เศรษฐกิจเข้ากับสภาพสังคมจริง ได้อย่างน่าทึ่ง ตัวอย่าง: “ถ้าประเทศเรามีแต่แรงงาน เราน่าจะเน้นงานที่ไม่ใช้เครื่องจักรเยอะ แบบพวก OTOP ก็น่าจะเวิร์ค”→ สะท้อนให้เห็นการนำความรู้ไปเชื่อมกับบริบทของไทย

✅ 2. การมีส่วนร่วมในกลุ่ม

นักเรียน แบ่งหน้าที่กันชัดเจนขึ้น ไม่รอให้ครูสั่ง

มีการฟังกันในกลุ่มมากขึ้น เด็กบางคนที่มักไม่ค่อยแสดงออกกลับมีบทบาทสำคัญ

กลุ่มบางกลุ่มวางแผนลึกกว่าที่คาด เช่น มีการชั่งน้ำหนักระหว่าง “ต้นทุน” และ “ผลตอบแทน”

✅ 3. การใช้ภาษาทางเศรษฐศาสตร์

นักเรียนเริ่มใช้คำศัพท์เช่น “ทรัพยากรจำกัด”, “ต้นทุนโอกาส”, “การจัดสรร”, “มีประสิทธิภาพ”และใช้ได้ในบริบทที่เหมาะสมโดยไม่ต้องท่องจำ

🌱 ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับตัวครู

✨ 1. เข้าใจนักเรียนมากขึ้น

เห็นศักยภาพของนักเรียนบางคนที่ไม่โดดเด่นในวิชาท่องจำ

รู้ว่ากลุ่มใดมีภาวะผู้นำ กลุ่มใดต้องการความช่วยเหลือในการจัดการความคิด

✨ 2. มีกำลังใจในการสอน

เมื่อเห็นว่านักเรียนมีส่วนร่วม มีพัฒนาการ ช่วยเพิ่มแรงบันดาลใจในการออกแบบกิจกรรมในครั้งถัดไป

ทำให้ครูรู้สึกว่า “เศรษฐศาสตร์ไม่จำเป็นต้องน่าเบื่อ” อีกต่อไป

✨ 3. พัฒนาทักษะการออกแบบการเรียนรู้

ได้ฝึกออกแบบกิจกรรมแบบ Active Learning อย่างมีจุดประสงค์

เห็นประโยชน์ของการจัดการเรียนรู้เชิงสถานการณ์ จำลอง หรือปัญหา (Problem-based Learning)

🧭 บริบทของชั้นเรียนที่เหมาะสม

เหมาะกับนักเรียน ม.4–6 ที่มี พื้นฐานความเข้าใจด้านเศรษฐศาสตร์เบื้องต้น

ใช้ได้ดีในห้องเรียนที่ กล้าแสดงออก / มีเวลาเพียงพอสำหรับการอภิปรายและนำเสนอ

ใช้ได้ทั้งในวิชา เศรษฐศาสตร์พื้นฐาน, หน้าที่พลเมือง, หรือ วิชาบูรณาการในกลุ่มสังคม

💡 ข้อเสนอแนะก่อนนำไปใช้

✅ 1. ปรับตามบริบทห้องเรียน

ถ้านักเรียนพื้นฐานยังไม่แน่น → ครูอาจ อธิบายความหมายของ 3 คำถามเศรษฐกิจ (What / How / For Whom) ล่วงหน้า พร้อมตัวอย่างง่าย ๆ ถ้าห้องเรียนยังไม่กล้าพูด → ใช้ “กิจกรรมผ่านใบงาน” แทนการนำเสนอหน้าห้อง

✅ 2. ใช้คำถามกระตุ้นคิด อย่าให้กิจกรรมเป็นแค่ “ตอบตามใบงาน” แต่ให้เด็กคิดจริง

เช่น “ถ้าต้องตัดสินใจเลือกแค่ 1 สินค้า จะเลือกอะไร เพราะอะไร?”

“ถ้าคุณมีเครื่องจักร 1 เครื่อง แต่คน 100 คน คุณจะเลือกใช้อะไรให้คุ้มที่สุด?”

✅ 3. ไม่เน้นถูกผิด เน้นกระบวนการ

สิ่งที่เราต้องการจากนักเรียน ไม่ใช่คำตอบที่ถูกตามตำรา

แต่เป็นความสามารถในการ คิดภายใต้ข้อจำกัด วิเคราะห์ทางเลือก และตัดสินใจอย่างมีเหตุผล

✅ 4. เน้นให้ทุกคนมีบทบาท

ครูอาจกำหนด “บทบาทในกลุ่ม” เช่น ผู้นำเสนอ / นักวางแผน / คนเขียนสรุป / คนตั้งคำถาม

เพื่อให้มั่นใจว่า นักเรียนทุกคนมีส่วนร่วม ไม่ใช่เพียงไม่กี่คนที่โดดเด่น

💬 สิ่งที่อยากบอกเพื่อนครู “กิจกรรมเศรษฐศาสตร์ไม่จำเป็นต้องน่าเบื่อ หรือมีแค่ตัวเลขและท่องจำ เด็ก ๆ จะเข้าใจลึกขึ้น ถ้าเราให้เขาได้ลอง ‘จำลองโลกจริง’ ด้วยการคิด ตัดสินใจ และลงมือวางแผนด้วยตัวเอง แล้วเราจะเห็นว่า เศรษฐศาสตร์คือชีวิตจริง ไม่ใช่แค่ในห้องเรียน”