การเมืองการปกครอง เป็นเรื่องที่ทำความเข้าใจยาก จึงอยากให้นักเรียน ได้ลงมือปฏิบัติ เพื่อเข้าใจในการเรื่อง อำนาจบริหาร ได้มากขึ้น

"อำนาจรัฐ" ที่เป็นรูปธรรมและใกล้ตัวที่สุด นั่นคือ "การจัดสรรงบประมาณ"

กิจกรรมนี้จะเปลี่ยนเรื่องตัวเลขที่น่าเบื่อ ให้กลายเป็นการต่อสู้ทางความคิดที่ดุเดือดและเห็นภาพชัดเจนที่สุด!

กิจกรรม: 💰 เกมเศรษฐีการเมือง: ศึกชิงงบประมาณแผ่นดิน! ⚔️

ธีมหลัก: ห้องเรียนของเราคือ "คณะรัฐมนตรี" ที่มีอำนาจตัดสินใจอนาคตของประเทศ แต่ปัญหาคือ... ประเทศเรามีเงินในคลังอยู่จำกัดแค่ 100 เหรียญทอง! แต่ละกระทรวงต้องนำเสนอโครงการของตัวเองเพื่อโน้มน้าวให้สภา (เพื่อนทั้งห้อง) อนุมัติงบประมาณให้ได้มากที่สุด ศึกครั้งนี้ ใครจะบริหารเก่งที่สุด และใครจะต้องกลับบ้านมือเปล่า?

ทำไมกิจกรรมนี้ถึง "สนุกและได้สาระ":

จับต้องได้: การใช้ "เหรียญ" หรือ "โทเคน" ทำให้งบประมาณที่จำกัดเป็นเรื่องที่เห็นภาพและรู้สึกได้จริง

บทบาทที่ชัดเจน: ทุกคนมีสังกัด "กระทรวง" ของตัวเอง ทำให้เกิดการปกป้องผลประโยชน์และการแข่งขันที่เป็นธรรมชาติ

ฝึกการต่อรองและจัดลำดับความสำคัญ: สอนทักษะสำคัญว่า "ทรัพยากรมีจำกัด เราไม่สามารถทำทุกอย่างได้"

เข้าใจการเมืองผ่านเรื่องเงิน: ทำให้นักเรียนเห็นว่า "นโยบาย" และ "งบประมาณ" เป็นเรื่องเดียวกัน การจัดสรรงบประมาณคือการแสดงออกเชิงนโยบายที่ชัดเจนที่สุด

เวลาที่ใช้: 50-60 นาที

🛠️ วัสดุอุปกรณ์:

• "คลังหลวง" (National Treasury): ใช้เงินเหรียญบาท 100 เหรียญ หรือโทเคน 100 ชิ้น (อาจใช้ฝาขวด, คลิปหนีบกระดาษ, หรือตัดกระดาษเป็นวงกลม)
• กระดานไวท์บอร์ด, ปากกาสี
• ป้ายชื่อกระทรวงต่างๆ

## ขั้นตอนการจัดกิจกรรม (ใน 1 คาบเรียน)

1. แถลงนโยบายรัฐบาล (5 นาที)

ครูรับบท "นายกรัฐมนตรี" หรือ "ประธานสภา":

"เรียนคณะรัฐมนตรีและสมาชิกรัฐสภาผู้ทรงเกียรติ! ในปีนี้ ประเทศของเรามีรายได้ที่พร้อมจะนำมาพัฒนาประเทศทั้งสิ้น 100 เหรียญทอง ซึ่งอยู่ในคลังหลวงกลางสภาแห่งนี้แล้ว! บัดนี้ถึงเวลาที่เราทุกคนจะต้องร่วมกันตัดสินใจ ว่าจะจัดสรรเงินภาษีของประชาชนก้อนนี้อย่างไรให้คุ้มค่าและเกิดประโยชน์สูงสุด!"

ครูนำโทเคน 100 ชิ้น ใส่ในภาชนะใส วางไว้กลางห้องให้ทุกคนเห็น

2. ก่อตั้งกระทรวง (15 นาที)

แบ่งนักเรียนออกเป็น "กระทรวง" ต่างๆ (4-5 กลุ่ม):

กระทรวงกลาโหม 🛡️: หน้าที่ปกป้องประเทศ ต้องการงบไปซื้ออาวุธ, พัฒนาเทคโนโลยี, ฝึกกำลังพล

กระทรวงศึกษาธิการ 🎓: หน้าที่สร้างคน ต้องการงบไปสร้างโรงเรียน, จ้างครู, จัดหาอุปกรณ์การเรียน, ให้ทุนการศึกษา

กระทรวงสาธารณสุข 🩺: หน้าที่ดูแลสุขภาพประชาชน ต้องการงบไปสร้างโรงพยาบาล, ซื้อยาและวัคซีน, จ้างแพทย์และพยาบาล

กระทรวงคมนาคม 🏗️: หน้าที่สร้างความเจริญ ต้องการงบไปสร้างถนน, สะพาน, รถไฟฟ้า, พัฒนาระบบอินเทอร์เน็ต

ภารกิจของแต่ละกระทรวง: ให้เวลา 10 นาทีในการเตรียม "คำแถลงของบประมาณ" โดยต้องตอบคำถาม 3 ข้อนี้ให้คมที่สุด:

• ทำไมกระทรวงเราถึงสำคัญที่สุด? (Why us?)
• ถ้าได้งบ x เหรียญ จะเอาไปทำโครงการอะไรบ้าง? (What will you do?)
• ถ้าประเทศไม่ลงทุนกับกระทรวงเรา จะเกิดหายนะอะไรขึ้น? (What's the risk if you don't fund us?)

3. เปิดอภิปรายงบประมาณ (20 นาที)

แต่ละกระทรวงส่ง "รัฐมนตรี" ออกมานำเสนอ (กระทรวงละ 2 นาที): รัฐมนตรีต้องพูดโน้มน้าวให้สภา (เพื่อนทั้งห้อง) คล้อยตามให้ได้

ช่วงซักฟอก (กระทรวงละ 2 นาที): หลังจากเสนอจบ เปิดโอกาสให้ "รัฐมนตรี" จากกระทรวงอื่นลุกขึ้นซักถามได้ทันที!

ตัวอย่าง: "ท่านรัฐมนตรีกลาโหมจะขอซื้อเรือดำน้ำ 20 เหรียญไปทำไม ในเมื่อโรงพยาบาลของกระทรวงสาธารณสุขยังไม่มีเครื่องช่วยหายใจเพียงพอ!"

ตัวอย่าง: "ท่านรัฐมนตรีศึกษาจะแจกแท็บเล็ตไปทำไม ในเมื่อถนนไปโรงเรียนจากกระทรวงคมนาคมยังเป็นหลุมเป็นบ่อ!"

4. ลงมติจัดสรร! (10 นาที)

ครูเป็นผู้ควบคุมการประชุม:

เราจะจัดสรรงบกันสดๆ บนกระดาน! โดยเริ่มทีละกระทรวง

ครูจะถามว่า "กระทรวงสาธารณสุขเสนอขอ 30 เหรียญ... สภาแห่งนี้อนุมัติหรือไม่?"

นักเรียนทั้งห้องยกมือโหวต อาจจะต้องมีการต่อรองกัน เช่น "30 เหรียญเยอะไป! ให้ 25 พอ!" จนกว่าจะได้ข้อสรุป

จุดสำคัญ: เมื่อกระทรวงใดได้งบไปแล้ว ครูจะต้อง หยิบโทเคนออกจากคลังหลวงตามจำนวนจริง นักเรียนจะเห็นว่าเงินลดลงเรื่อยๆ

สร้างความกดดัน: "ตอนนี้คลังหลวงเหลือแค่ 20 เหรียญ แต่กระทรวงคมนาคมยังไม่ได้งบเลยแม้แต่เหรียญเดียว! เราจะทำอย่างไรกันดี?"

สรุปผล: เขียนตัวเลขงบประมาณสุดท้ายที่แต่ละกระทรวงได้รับบนกระดาน อาจวาดเป็นกราฟแท่งหรือแผนภูมิวงกลมเพื่อให้เห็นภาพรวม

5. บทเรียนจากคลังที่ว่างเปล่า (5 นาที)

ครูสรุป:

"ทำไมตอนสุดท้ายเราถึงต้องต่อรองกันอย่างหนัก?" (เพราะทรัพยากรมีจำกัด)

"งบประมาณที่ออกมา สะท้อนว่า 'ประเทศ' ของเราในวันนี้ให้ความสำคัญกับเรื่องอะไรเป็นอันดับแรก?"

หัวใจของบทเรียน: "การจัดสรรงบประมาณคือการเมืองที่แท้จริง มันคือการตัดสินใจของสังคมว่าจะลงทุนกับอะไรเพื่ออนาคต ทุกบาททุกสตางค์ที่รัฐใช้ไป มาจากการตัดสินใจเลือกว่าจะ 'ทำ' สิ่งหนึ่ง และ 'ไม่ทำ' อีกหลายสิ่งเสมอ"

กิจกรรมนี้จะทำให้นักเรียนเข้าใจความซับซ้อนของการบริหารประเทศ ความขัดแย้งเชิงนโยบาย และคำว่า "งบประมาณมีจำกัด" ได้อย่างลึกซึ้ง ผ่านเกมการต่อรองที่สนุกและเข้มข้นครับ

ครูสามารถเพิ่ม"กระทรวง" ที่หลากหลายและมีบทบาทชัดเจนจะทำให้การถกเถียงเรื่องงบประมาณสนุกและสะท้อนความเป็นจริงมากขึ้นได้ครับ

หากนักเรียนไม่มีแรงจูงใจในการชิงงบประมาณ อาจสร้างเดิมพันที่จับต้องได้:

• รางวัลสำหรับผู้ชนะ: ประกาศก่อนเริ่มเกมว่า "กระทรวงที่ได้งบประมาณไปมากที่สุด 3 อันดับแรก จะได้รับ... (เช่น คะแนนพิเศษ, ขนม, สิทธิ์ไม่ต้องทำการบ้าน 1 ครั้ง)"
• บทลงโทษขำๆ สำหรับผู้แพ้: "ส่วนกระทรวงที่ได้งบประมาณน้อยที่สุด... จะต้องเป็นหน่วย 'บำบัดทุกข์ บำรุงสุข' ช่วยครูเก็บห้องหลังเลิกเรียน!" (ต้องเป็นอะไรที่ไม่รุนแรงและสร้างเสียงหัวเราะ)

ครูต้องให้อิสระในการ "สร้างเรื่อง" (Build a Narrative):

• ตอนให้นักเรียนเตรียมตัว ให้กระตุ้นว่า "พวกคุณไม่จำเป็นต้องพูดแบบเป็นทางการอย่างเดียวก็ได้ สร้างเรื่องดราม่าให้กระทรวงตัวเองเลย!"

หรือเปลี่ยนเป้าหมาย: จาก "ขอเงิน" เป็น "ทำลายล้างคู่แข่ง

• ครูประกาศ: "เอาล่ะ! สำหรับกระทรวงไหนที่ไม่อยากของบประมาณให้ตัวเอง... ครูให้ภารกิจใหม่! เป้าหมายของพวกคุณคือ 'การตัดงบประมาณของกระทรวงอื่นให้ได้มากที่สุด!' หน้าที่ของพวกคุณคือการลุกขึ้นชี้ให้เห็นว่าโครงการของกระทรวงอื่นมันไร้สาระ สิ้นเปลือง และไม่จำเป็นแค่ไหน! ใครตัดงบเพื่อนได้เยอะสุดก็มีรางวัลให้
• วิธีนี้จะเปลี่ยนเด็กที่เฉื่อยชาให้กลายเป็น "ฝ่ายค้าน" จอมขัดขวางที่กระตือรือร้นทันที ซึ่งก็เป็นการเรียนรู้บทบาททางการเมืองอีกแบบหนึ่งที่สนุกไม่แพ้กัน

ครูต้องไม่ยึดติดกับรูปแบบเกมที่วางไว้ 100% แต่ต้องพร้อมที่จะปรับเปลี่ยนและ "ด้นสด" ไปตามสถานการณ์ตรงหน้า ทำให้เกมมีความคาดเดาไม่ได้และเต็มไปด้วยดราม่า นักเรียนจะรู้สึกสนุกและมีส่วนร่วมมากขึ้นอย่างแน่นอนครับ