สำหรับวันนี้เป็นไอเดียเร่งด่วนที่อยากจะสอนเรื่องลำดับชั้นหินในวิชาดาราศาสตร์ 1 ซึ่งที่โรงเรียนเป็นเนื้อหาในเชิงธรณีวิทยาครับ

ด้วยความที่รีบมากๆและเราเตรียมสอนไม่ทันฮ่าๆๆ ก็เลยต้องพยายามเอาสิ่งใกล้ตัวมาใช้ ซึ่งก็ได้ของง่ายๆมา 2 อย่างแล้วใช้เป็นสื่อในห้องเรียนได้นั่นคือ กระดาษ A4 แล้วก็ ปากกาของนักเรียน

.

เริ่มต้นกิจกรรม เราชวนนักเรียนดูรูปแกรนด์แคนยอนและรูปภูเขาตัดต่างๆที่มีลวดลายของชั้นหินที่บางทีก็สวยมากๆ จากนั้นชวนตั้งคำถามว่าอะไรทำให้เกิดสิ่งนี้ขึ้นและเกิดขึ้นได้ยังไง หลังจากนั้นก็จะมีการเดามั่วจากนักเรียน พูดง่ายๆก็เหมือนตั้งสมมติฐานนั่นเอง

.

แล้วเราก็เริ่มกิจกรรมโดยการแจกกระดาษ และให้นักเรียนใช้ปากกาของตัวเอง

กิจกรรมจะมีลักษณะเป็นการจำลองการเกิดชั้นหินในธรรมชาติโดยการใช้กระดาษและปากกา เราเริ่มโดยการให้นักเรียนเป็นคนปฏิบัติ 1 คนและที่เหลือเป็นผู้สังเกตการณ์ ในผู้สังเกตการณ์ 1 คนให้เป็นคนวาดรูปด้วย โดยให้นักเรียนเลือกคนที่วาดรูปเก่งสุดในกลุ่มครับ

เริ่มต้น

1. ให้นักเรียนวางกระดาษลงไปก่อน 1 แผ่น
2. จากนั้นวางแผ่นที่ 2 ซ้อนลงไป
3. ตามด้วยแผ่นที่ 3
4. จับปลายกระดาษทั้งสองข้างแล้วบีบอัดเข้าหากัน
5. วางกระดาษแผ่นที่ 4 จากด้านบน
6. นักเรียนเอาปากกา จิ้มขึ้นจากด้านล่างโดยให้ทะลุแผ่นที่ 4 ขึ้นไป
7. แล้ววางกระดาษแผ่นที่ 5 แผ่นที่ 6
8. ในระหว่างปฏิบัติ ให้นักเรียนสังเกต และวาดรูปกระดาษ ปากกาที่ทดลองในแต่ละขั้น ตามลำดับขั้นตอน เมื่อจบขั้นตอนสุดท้าย ให้วาดภาพสิ่งที่เกิดขึ้นกับกระดาษและปากกา จากนั้นชวนวิเคราะห์เชื่อมโยงระหว่างชั้นหิน การเกิด และอายุของหินแต่ละชั้น
9. ทดลองตั้งกฏลำดับชั้นหินจากข้อสรุปที่สังเกตุได้จากการทำกิจกรรม แล้วเทียบกับกฏจริง

แต่ละขั้นตอนสามารถสลับกันได้ตามที่ผู้นำไปใช้เห็นควรเลยครับ

.

จากผลงานนักเรียนก็จะได้อธิบายกฎ 3 ข้อของการลำดับชั้นหินได้ดังนี้

1. กฎชั้นแนวนอน (Law of Original Horizontality) กล่าวว่า ตอนเริ่มต้นตะกอนจะสะสมตัวในแนวระนาบ ซึ่งหากมีการเอียงเทหรือคดโค้งของชั้นหินแสดงว่าชั้นหินนั้นถูกรบกวนจากกระบวนการอื่นๆ ในภายหลังการสะสมตัว
2. กฎการลำดับชั้น (Law of Superposition) กล่าวว่า ชั้นหินตะกอนใดๆ ที่ไม่ถูกรบกวนจากกระบวนการต่างๆ ที่เกิดภายหลังนั้น ชั้นหินที่วางตัวอยู่บนจะมีอายุอ่อนกว่า และชั้นหินที่วางตัวอยู่ล่างจะมีอายุแก่กว่า
3. กฎความสัมพันธ์การตัดผ่าน (Law of Cross-cutting Relationship) กล่าวว่า รอยเลื่อนหรือหินอัคนีที่ตัดผ่านชั้นหิน จะมีอายุน้อยกว่าหินที่รอยเลื่อนตัดผ่านหรือหินที่ถูกหินอัคนีแทรกตัวเข้าไป

(ที่มา : https://www.mitrearth.org/15-2-stratigraphy)

.

จากนั้นเมื่อพอเข้าใจแล้วก็ลองไปทำควิซเล่นๆกันเป็นภาพชั้นหินต่างๆ แล้วมาลองทายกันว่าชั้นไหนเกิดก่อนเกิดหลังครับ สนุกดีเหมือนกันในขั้นตอนนี้

.

หลังใช้แล้ว ก็เป็นไอเดียประกอบการอธิบายและเล่าเรื่องลำดับชั้นหินได้ดีครับ เห็นภาพมากขึ้น นักเรียนพอเข้าใจและอธิบายสมมติฐานตั้งต้นได้ว่า ชั้นหินที่เกิดแบบคำถามตอนแรกเกิดได้อย่างไร แต่ด้วยความเป็นกิจกรรมเร่งรีบ ตัวสื่อก็อาจจะเห็นไม่ชัดเจนนักในบางส่วน จริงๆแล้วหากคุณครูมีเวลา สามารถดูไอเดียของคุณครู บวรพันธ์ ผาสุข ตามลิ้งค์ข้างล่างนี้

https://inskru.com/idea/-OGr0jJazv5CJT8Ngm15/

ซึ่งเป็นไอเดียที่ทำให้เห็นชั้นหินได้สมบูรณ์มากๆ แต่ถ้าคุณครูเร่งรีบแบบผมก็สามารถใช้ไอเดียนี้ อธิบายในระยะเวลาสั้นๆได้ครับ